2018 fen bilimleri dersi öğretim programı 5-8. sınıf kazanımlarının yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi ve program hakkında öğretmen görüşleri

Abstract

Öğretim programı; öğretmenlere, öğrencilere, yöneticilere ve diğer paydaşlara temel yeterlilikler ve standartların olduğu bir plan sağlar. Bu nedenle eğitimde yapılan program çalışmaları, kalite ve niteliğin artmasında önemli bir rol oynamaktadır. Uygulamaya konulan bu programların değerlendirilmesi de programın işleyişi açısından önem arz etmektedir. Bloom taksonomisi de bu amaç doğrultusunda sıklıkla başvurulan, program kazanımlarını, ders etkinliklerini ve sınav sorularını değerlendirmek amacıyla kullanılan bir sınıflandırma yöntemidir. Bu çalışmada, 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı 5-8. sınıf kazanımlarının Bloom’un yenilenmiş taksonomisinin bilgi ve bilişsel süreç boyutlarına göre değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, program hakkında fen bilimleri dersi öğretmenlerinin görüşleri alınmıştır. Çalışmanın verilerinin toplanmasında, 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı ve 25 fen bilimleri öğretmenine uygulanan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi ve yarı yapılandırılmış görüşme formundan elde edilen verilerin değerlendirilmesinde betimsel analiz kullanılmıştır. Verilerin analizinde, araştırmacının ve uzmanın bulgularının güvenirlik hesaplamaları yapılmış ve kazanımlar için güvenirlik 0,87; görüşme formundan elde edilen veriler için ise 0,88 olarak hesaplanmıştır. Çalışmada, 5-8. sınıflardaki toplam 223 kazanım analiz edilmiştir. Ancak, bu kazanımlardan 4 tanesi duyuşsal alanda olduğundan hesaba katılmamıştır. Kazanımlarda yer alan ad ifadesi bilgi boyutunda bulunan dört basamaktan (olgusal, kavramsal, işlemsel ve üst bilişsel) hangisine ait olduğu, aynı şekilde kazanımlardaki fiil (eylem) ifadesi de, bilişsel süreç boyutunda bulunan altı basamaktan (hatırlama, anlama, uygulama, çözümleme, değerlendirme ve yaratma) hangisine karşılık geldiği bakımlarından incelenmiş ve her bir kazanım yenilenmiş Bloom taksonomisine göre sınıflandırılmıştır. 2018 programına ait kazanımlar bilgi boyutu açısından incelendiğinde, yenilenmiş Bloom taksonomisinin bilgi boyutundaki alt basamaklara kazanımların dağılımlarının orantılı olmadığı, daha çok kavramsal bilgi basamağında yoğunlaştığı ve üst bilişsel bilgi içeren kazanımlara çok az sayıda yer verildiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Kazanımlar bilişsel süreç boyutu açısından incelendiğinde ise, yenilenmiş Bloom taksonomisinin bilişsel süreç boyutundaki alt basamaklara orantılı bir biçimde dağılmadığı, kazanımların en çok anlama basamağında, en az ise hatırlama basamağında bulunduğu tespit edilmiştir. Programda üst düzey basamak olan sonucuna ulaşılmıştır. 25 fen bilimleri öğretmenine uygulanan yarı yapılandırılmış görüşme formundan elde edilen verilere göre ise, öğretmenlerin hemen hemen yarısının yenilenmiş Bloom taksonomisi hakkında bilgi sahibi olmadıkları tespit edilmiştir. 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı ve kazanımlarıyla ilgili öğretmenlerin en çok değindiği konular arasında; programın sarmal yapısının bozulması, mühendislik ve tasarım becerileri için yeterince zamanın kalmaması, ders süresinin yetmemesi ve materyal ve kaynak desteğinin gerektiği gibi ifadeler bulunmaktadır. Bunun yanı sıra öğretmenler, 2018 programının hem öğretmeni, hem de öğrenciyi aktif kılacak şekilde tasarlanmış ve yeni gelişmelere göre güncellenmiş olduğu yönünde görüş belirtmişlerdir. Çalışmadan elde edilen bu sonuçlar ışığında, kazanımların yenilenmiş Bloom taksonomisinin hem bilgi hem de bilişsel süreç boyutlarının tüm basamaklarında daha dengeli bir dağılım gösterecek şekilde düzenlenmesi ve okullardaki alt yapı durumlarının iyileştirilmesi önerilebilir.çözümleme basamağındaki kazanımlara da sınırlı düzeyde yer verildiği