Diplomatik sığınma kavramı ve bir uluslararası hukuk uygulaması: Haya de la Torre Olayı

Abstract

Diplomatik sığınma, bir devletin kendi toprakları dışında, yabancı topraklarda bulunan diplomatik misyon binalarında sığınma hakkı tanımasıdır. Diplomatik sığınma, uluslararası hukuk ve uluslararası ilişkilerde daima tartışmalı bir konu olmuştur. Ülke devletinin egemenlik yetkisi ile koruma sağlayan devletin diplomatik dokunulmazlığı arasındaki hassas denge, diplomatik krizlerin meydana gelmesine sebebiyet vermektedir. Devletler için diplomatik sığınmaya dair anlaşmazlıkların çözümünde diplomatik yöntemlerin denenmesi öncelikli olsa da bazı anlaşmazlıkların çözümü seneler sürmektedir. Kolombiya ve Peru arasında yaşanan Haya de la Torre Olayı, diplomatik sığınmaya ilişkin Uluslararası Adalet Divanı’nın karar verdiği ilk ve tek olay olması nedeniyle önemlidir. Uluslararası Adalet Divanı’nın diplomatik sığınmaya yaklaşımı özellikle Latin Amerika bölgesinde eleştirilmiş; Divan kararı birçok açıdan yetersiz bulunmuştur. Divan kararındaki eksiklikler, Latin Amerika ülkelerini diplomatik sığınmaya dair bölgesel bir uluslararası sözleşme düzenlenmelerine teşvik etmiştir. Çalışmada sığınma kavramı, sığınmanın tarihi süreci, sığınma türleri açıklanmıştır. Ülke dışı sığınmanın bir görünümü olan diplomatik sığınma, diplomatik dokunulmazlık ve ayrıcalıklar konusundan ayrı değerlendirilemeyeceği için misyon binalarının dokunulmazlığı ele alınmıştır. Diplomatik sığınmanın tarihsel arka planı ve kuramsal açıdan diplomatik sığınma bu bölümde incelenen diğer başlıklar olmuştur. Uluslararası hukuk düzenlemelerinde diplomatik sığınma değerlendirilmiştir. Uluslararası hukuktaki önemli diplomatik sığınma örnekleri açıklanmıştır. Diplomatik sığınma ile özdeşleşen Uluslararası Adalet Divanı Kolombiya/Peru Davası’na göre diplomatik sığınmanın şartları ve diplomatik sığınmanın sona erme usulleri incelenmiştir. Çalışmanın sonunda diplomatik sığınma konusuna ilişkin sorunlar ve çözüm önerileri sunulmuştur.