Ilgaz Çayı havzası alabalıklarının (Salmo trutta Labrax, Pallas, 1811) biyoekolojileri üzerine araştırmalar

Abstract

Ilgaz Çayı havzasında bulunan derelerde yaşamakta olan Salmo trutta labrax (Pallas, 1811)’ın biyo-ekolojik özelliklerini konu edinen araştırmamız, havzayı oluşturan ana dereler olan Sarıpınar, Obruk ve Kızıleller Dereleri ile Ilgaz Çayı’nda Kasım 2014- Aralık 2015 tarihleri arasında bir yıl müddetle sürdürülmüştür. Dereler üzerinde belirlenen 7 istasyonda yürütülen çalışmalarda, mevsimlerin suyun çeşitli fiziko-kimyasal özellikleri üzerine etkisi belirlenerek, bilimsel verilerin tespitiyle birlikte, ileride kurulacak suni üretim tesisleri için müteşebbislere yol göstermek, hedeflerden birini teşkil etmiştir. Yürütülen çalışmalar sonucunda toplam 36 adet alabalık yakalanarak çeşitli yönlerden incelenmiştir. Yürütülen çalışmalarda, her mevsim ayrı ayrı yapılan ölçümler, su tahlilleri ve incelemeler sonucunda aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir: 1. Suni üretimlerde çok önemli bir kriter olan su sıcaklığı yönünden en düşük değer Şubat ayında, günün çeşitli saatlerine göre, 4,5 ile 8 oC arasında, en yüksek değer ise Ağustos ayında 19,1 oC olarak tespit edilmiştir. İlkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ise bunların arasında ölçümler kaydedilmiştir. Bu değerlerden hareketle ölçümler genelde alabalık üretimi için uygun değerler olarak kabul edilmektedir. Yani sıcaklık üzerinden suni üretimler için herhangi bir problem mevzubahis gözükmemektedir. 2. Suni üretimde önemli bir kriter olan pH yönünden ise 7 istasyonumuzdan 6’sının değerleri 7,64 ile 8,73 arasında seyretmiş, yani suni üretim için uygun değerler vermişlerdir. Sadece 2 istasyonun (Sarıpınar Deresi) 8,89 bulunmuştur ki bu derede alabalık bulunmamasının sebebi de buna bağlanmıştır. 3. Sertlik yönünden 7 istasyonda çeşitli tarihlerde yapılmış olan ölçümler sonucunda değerlerin 14,4 ile 18,8 FrS arasında değiştiği görülmüştür. Bu değerlere göre sularımız hafif sert sular grubuna girmekte ve dolayısıyla alabalık üretimi için ideal değerler taşımaktadır. 4. Yakalamış olduğumuz 36 adet alabalık bireyi içerisinde bugüne kadar Karadeniz’e akan derelerde bulunmuş olduğu tespit edilen Salmo trutta labrax haricinde herhangi bir tür veya alt türe rastlanamamıştır. 5. Bu alabalıkların tamamı 1+ ile 4+ yaş arasında olup daha genç ve daha yaşlı bireylere rastlanamamıştır. Burada özellikle daha yaşlı balıkların olmaması, kesif bir avcılığın olduğunu hatıra getirmektedir. 6. Balıkların beslenme ve büyüme durumlarında önemli bir kriter olan kondüsyon faktörü, 1+ yaşlarında 1,19, 2+ yaşlarında 1,31, 3+ yaşlarında 1,38, 4+ yaşlarında 1,61, genel ortalamada ise 1,30 olarak tespit edilmiştir. Bu değerler büyümenin genelde oldukça iyi olduğunu belirlemiştir. Ayrıca büyümede çok da önemli bir kriter olan logaritmik varyasyon eğrisindeki b değeri ise 3,4 çıkmıştır ki bu da kondüsyon faktörü sonuçlarını desteklemektedir. 7. Balıklardan 6 numune üzerinde yapmış olduğumuz et randımanı hesaplamalarında ortalama değer % 60,31 bulunmuştur. Bu da alabalıklar için normal bir beslenmenin gerçekleşmiş olduğunu gösteren değerler olarak kabul edilmiştir.