Ankara kent merkezinde ağır metal kirliliğinin bölgesel değişimi

Abstract

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yerleşim alanlarının artışı ile çevre sorunları artmış, bu durum çevre kirliliği başta olmak üzere pek çok sorunu da beraberinde getirmiştir. Çevre kirliliği bileşenleri içerisinde ağır metaller insan ve çevre sağlığı açısından en tehlikeli ve önemli olanlarıdır. Özellikle Pb, Cr, Cd, Zn, Ni, Ba ve V ağır metaller arasında en toksik ve ölümcül olanlarındandır ve bu ağır metallerin çevredeki konsantrasyonları sürekli artmaktadır. Kirlilik artışından en çok etkilenen elemanların başında ise toprak gelmektedir. Topraklar hem bitkiler için bir beslenme ve yaşam ortamı, hem de çevrenin en önemli bileşenlerden birisidir. Bunun yanında özellikle üst toprak, hava kirliliğinin düzeyinin de en önemli göstergelerindendir. Bu çalışmada da Türkiye’nin başkenti ve en büyük ikinci şehri olan Ankara’da kent merkezindeki Ba, Cd, Cr, Ba, Cu, Mn, Ni, Co, Zn, S, V, P, Na, K, Ca, Fe, Mg ve Al kirliliğinin üst topraklar yardımıyla belirlenmesi ve haritalanması amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında Ankara kent merkezi farklı özelliklerdeki alt bölgelere ayrılmış ve bu bölgeleri temsilen 50 noktadan üst toprak örnekleri alınarak ağır metal analizleri yapılmıştır. Daha sonra ağır metal konsantrasyonlarının bölgesel bazda değişimleri istatistiki olarak değerlendirilmiş, veriler ArcGIS 10.7 yazılımı kullanılarak Coğrafi Bilgi Sistemlerine (CBS) aktarılmış daha sonra enterpolasyon yöntemlerinden kriging yöntemiyle modellenmiş ve kirlilik haritaları oluşturulmuştur. Çalışma sonucunda hangi ağır metaller bakımından hangi bölgelerin daha kirli olduğu ayrı ayrı belirlenmiştir.