Şehristânî ve Şehrezûrî'de felsefe tarihi yazıcılığı

Abstract

Bu tez İslâm dünyasının önemli düşünürlerinden Şehristânî ve Şehrezûrî’nin felsefe tarihi yazıcılığına odaklanmaktadır. Her iki düşünürün eserlerinde kronolojik olarak filozoflara dair verdikleri malumat felsefe tarihi açısından önemli veriler içermektedir. Bu sebeple Şehristânî’nin el-Milel ve’n-nihâl’i ve Şehrezûrî’nin Nüzhetü’l-Ervâh adlı eserleri felsefe tarihi yazıcılığının 12. yüzyıl ve 13. yüzyılda yazılmış en iyi örneklerinden sayılabilir. Felsefe Tarihi Yazıcılığı felsefi problemler ve filozoflar hakkında bilgi vermenin ötesinde tarihe ışık tutar. Dönemin bilgi anlayışını ve kültürünü anlamak bakımından önemli veri sağlar. Dolayısıyla bu tez felsefi problemlerin başlangıçtan 12. ve 13. yüzyıllara kadar nasıl değerlendirildiğini ve hangi ekollerin gelişme kaydettiğini araştırmaktadır. Ayrıca Şehristânî ve Şehrezûrî’nin felsefeye karşı olan tutumları hakkında da bilgi vermektedir. Şehristânî Fahreddin er-Râzî’de zirveye ulaşan, itikadî meselelere felsefî açıdan bakış yapmayı başlatan bir düşünürdür ancak pek çok meselede filozoflarla mücadele halindedir. Şehrezûrî ise İşrâkî bir filozof olarak Sühreverdî’yi takip etmiştir. Tezin amacı bu iki düşünürün eserlerinde kaleme aldıkları felsefe tarihi yazımını hangi metot ve yöntem ile ele aldıklarını incelemek ve bu minvalde felsefe tarihine katkılarını değerlendirmektir. Şehristânî’nin felsefe tarihi yazıcılığı incelendiğinde, özellikle Aristoteles’in eserlerini Arapçaya çevirerek ve yorumlayarak, İslâm felsefesinin gelişimine önemli bir katkı sağladığı görülmektedir. Şehrezûrî’nin katkısı felsefi metinlerin yorumlanması ve felsefi birikimin aktarılması şeklindedir. Çalışmada her iki müellifin değerlendirmelerine yer verilecek ve İslâm düşüncesindeki yerleri araştırılacaktır.