Blok tabanlı scratch eğitimi ve uygulamalarının okul öncesi öğretmen adaylarının bilimsel yaratıcılık ve bilgi işlemsel düşünme becerilerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma, okul öncesi öğretmen adaylarının blok tabanlı Scratch uygulamalarına dayalı eğitimin, bilgi işlemsel düşünme becerileri ile bilimsel yaratıcılıklarına olan etkisinin incelenmesini amaçlamaktadır. Bu doğrultuda; araştırma öntest ile sontest kontrol gruplu yarı deneysel desen modelinde tasarlanmıştır. Araştırma grubunu, Türkiye’de bir devlet üniversitesinde lisans düzeyinde öğrenim görmekte olan 50 okul öncesi öğretmen adayı oluşturmaktadır. Deney grubuna yönelik tasarlanan blok tabanlı Scratch uygulamaları eğitimi 10 hafta sürmüştür. Verilen eğitimin ardından öğretmen adaylarından Scratch programında fen ve matematik eğitimi kazanımlarına yönelik projeler hazırlamaları istenmiştir. Araştırmanın verileri “Bilimsel Yaratıcılık Ölçeği”, “Bilgisayarca Düşünme Ölçeği” ve “Dr. Scratch Değerlendirme Aracı ile Scratch Proje Değerlendirme Rubriği” ile toplanmıştır. Toplanan verilerin analizinde nicel veri analiz yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, Blok tabanlı Scratch uygulamalarına dayalı eğitimin okul öncesi öğretmen adaylarının bilgi işlemsel düşünme becerileri ve bilimsel yaratıcılık becerileri üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Bilgi işlemsel düşünme becerileri; işbirliklilik, yaratıcılık, kritik düşünme, algoritmik düşünme ve problem çözme olmak üzere beş alt faktöründen oluşmaktadır. Deney ve kontrol gruplarına bakıldığında bilgisayarca düşünme ölçeği alt boyutlarında yer alan; yaratıcılık, algoritmik düşünce ve kritik düşünme boyutlarına ilişkin sontest puanları arasında anlamlı fark belirlenmiştir. Ancak işbirlikçi ve problem çözme boyutlarında istatiksel olarak anlamlı fark oluşmamıştır. Bilimsel yaratıclık ölçeği deney grubunda bilimsel yaratıcılık toplam öntest ile sontest puanlarında anlamlı fark elde edilmiştir. Kontrol grubunda ise bilimsel yaratıcılık toplam öntest ile sontest puanlarında anlamlı fark yoktur. Dr. Scratch değerlendirme rubriğine göre; öğretmen adayları tarafından hazırlanan Scratch projelerinin 18 tanesinin (%62,1) gelişiyor düzeyinde ve 11 tanesinin (%37,9) uzman düzeyinde olduğu görülmektedir. Öğretmen adaylarının projelerinde kullanmış oldukları programlama kavramlarında en yaygını akış kontrolü, paralellik ve senkronizasyon olurken; en az ise mantıksal düşünme olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda, blok tabanlı Scratch eğitimi ve uygulamalarının bilgi işlemsel düşünme becerisi ile bilimsel yaratıcılığı geliştirmede olumlu etkisinin olduğu ve ilgili yöntemin kullanımının yaygınlaştırılması önerilmektedir.