Kastamonu-Ballıdağ ve Kurtgirmez mevkiilerinde büyük memeli türlerin habitat ilişkileri, habitat kullanımı ve ekolojik niş modellemesi

Abstract

Yaban hayvanlarının içinde bulunduğu yaban hayatı, üstlenmiş olduğu ekolojik ve biyolojik süreçlerdeki rolleri nedeniyle biyosferdeki yaşamın devamlılığı açısından büyük öneme sahiptir. Yapılan bu çalışma ile Kastamonu-Ballıdağ ve Kurtgirmez mevkiilerinde yer alan büyük memeli türlerin gün içi, yıllık ve mevsimlik aktivite desenlerinin belirlenmesi ve türlere ait habitat uygunluk modellerinin oluşturularak çevresel faktörlerin ortaya konması çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Kastamonu Ballıdağ ve Kurtgirmez Mevkiinde gerçekleştirilen bu çalışma ile fotokapan yöntemi kullanılarak alanda var olan büyük memeli türleri tespit edilmiştir. Çalışma alanlarında bozayı (Ursus arctos), çakal (Canis aureus), karaca (Capreolus capreolus), kızılgeyik (Cervus elaphus), kurt (Canis lupus), sansar (Martes sp.), porsuk (Meles meles), su samuru (Lutra lutra), tilki (Vulpes vulpes), vaşak (Lynx lynx), yaban domuzu (Sus scrofa), yaban kedisi (Felis silvestris) ve yaban tavşanı (Lepus europaeus) olmak üzere 13 tür tespit edilmiştir. Türlere ait fotokapan verilerinden aktivite desenleri oluşturulmuştur. Türlerin gün içi aktivite oranları incelendiğinde bozayı, çakal, kızılgeyik, kurt, vaşağın katemeral, sansar, tilki, yaban domuzu, yaban kedisi, yaban tavşanının çoğunlukla nokturnal, karacanın çoğunlukla diurnal davranış gösterdiği görülmüştür. Her iki çalışma sahasında türlerin göreceli bolluk değerleri hesaplanmış Ballıdağ mevkiinde en fazla göreceli bolluk değerine sahip ilk üç tür karaca, yaban tavşanı ve tilki olurken en az göreceli bolluk değerine sahip tür porsuk olmuştur. Kurtgirmez mevkiinde en fazla göreceli bolluk değerine sahip ilk üç tür karaca, kurt ve tilki olurken en az göreceli bolluk değerine sahip tür kızılgeyik olmuştur. Ballıdağ ve Kurtgirmez mevkiilerinde yapılan Shannon Wiener çeşitlilik indeksi değeri Ballıdağ mevkii için H=2,007, Kurtgirmez mevkii için H=1,817 olarak hesaplanmıştır. Ballıdağ ve Kurtgirmez mevkiilerinde habitat uygunluk modelleri oluşturulmuş türlerin habiat tercihlerine etki eden çevresel değişkenlerin neler olabileceği ortaya konmuştur. Elde edilen bulgulara göre türlerin dağılışında etkili olan en önemli çevresel faktörler meşcere tipi, arazi sınıfı, yola uzaklık, eğim, yükselti, su kaynaklarına uzaklık olmuştur. Türlerin yüksek eğimli yerler ile insan baskısının fazla olduğu alanlardan kaçındığı, su kaynaklarına yakın ormanlık alanları tercih ettiği sonucuna varılmıştır.