FEN EĞİTİMİNDE ARAŞTIRMA SORGULAMA TEMELLİ ÖĞRENME YAKLAŞIMININ ETKİLİLİĞİNİN META ANALİZ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ

Abstract

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte bilgiye ulaşmanın kolaylaşmış olması eğitim alanında da pek çok yeniliğin yaşanmasını, eğitimde yeni öğretim stratejilerinin benimsenmesini sağlamış ve bu yenilikler öğretim programlarına da yansımıştır. Fen bilimleri öğretim programında yer alan Araştırma Sorgulama Temelli Öğrenme yaklaşımı da bu yaklaşımlardan birisidir. Araştırma Sorgulama Temelli Öğrenme ile öğrenciler bilimsel tartışma ortamlarında, herhangi bir konuda karşılaştıkları problemi düşünürler, sorgularlar ve çözüm yolu üretirler. Ürettikleri fikirleri arkadaşlarıyla paylaşarak eksik ya da yanlış yönlerini belirleyip bu fikirleri yeniden inşa ederler. Araştırma Sorgulama Temelli Öğrenme yaklaşımı, öğretim programlarının amaçları içerisinde yer alan “Fen okuryazarı bireyler yetiştirmek” için oldukça önemli bir yaklaşımdır. Araştırma Sorgulama Temelli Öğrenme yaklaşımının farklı değişkenler üzerindeki etkisini inceleyen pek çok çalışmanın olduğu yapılan literatür taraması sonucunda görülmüştür. Ancak Araştırma Sorgulama Temelli Öğrenmenin etkililiğini genel bir ifadeyle belirleyen üç çalışmanın olduğu gözlenmiştir. Bu sebeple, yapılan bu araştırmada, Fen eğitiminde Araştırma Sorgulama Temelli Öğrenme yaklaşımının bazı değişkenler açısından etkililiğini meta analiz yöntemiyle belirlemek amaçlanmıştır. Amaç doğrultusunda 2005-2018 yılları arasında Fen eğitimi alanında Araştırma Sorgulama Temelli Öğrenmenin etkililiğini araştıran çalışmalar Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (YÖK) ve Google Akademik veri tabanları temel alınarak taranmış ve incelenmiş, belirlenen ölçütlere göre 36 çalışmanın meta analizi ile genel bir sonuca ulaşılmıştır. Dâhil edilen çalışmaların etki büyüklükleri CMA (Comprehensive Meta Analysis) programı ile hesaplanmıştır. Başarı, bilimsel süreç becerileri, kavramsal anlama ve tutum değişkenleri açısından çalışmalarda uygulanan diğer öğretim yöntemlerine göre Araştırma Sorgulama Temelli Öğrenme yaklaşımı lehine etki gösterdiği belirlenmiştir. Araştırma Sorgulama Temelli Öğrenme yaklaşımının akademik başarıya ilişkin genel etki büyüklüğünün rastgele etkiler modeline göre 1.247 ile güçlü düzeyde; bilimsel süreç becerilerine ilişkin genel etki büyüklüğünün rastgele etkiler modeline göre 0.482 ile küçük düzeyde; kavramsal anlama becerilerine ilişkin genel etki büyüklüğünün rastgele etkiler modeline göre 0,570 ile orta düzeyde; tutuma ilişkin genel etki büyüklüğünün rastgele etkiler modeline göre 0, 469 ile küçük düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmaya dâhil edilen 90 çalışmanın betimsel analizi sonucunda, çalışmaların yıllarına, amaçlarına, konularına, örneklem büyüklükleri ve seviyelerine, yöntemlerine, veri toplama araçları ve analizlerine ait bulgulara da yer verilmiş, çalışmaların yıllara göre dağılımında makale türündeki çalışmaların; amaçlarına göre başarının; konularına göre fizik konularının; örneklem büyüklüklerine göre 31-100 kişilik grupların; örneklem seviyelerine göre öğretmen adaylarının; yöntemlerine göre deneysel desen yönteminin; veri toplama araçlarına göre test tekniğinin; veri analizlerine göre t-testinin çoğunlukta olduğu belirlenmiştir. Bu araştırma, Araştırma Sorgulama Temelli Öğrenme ile ilgili çalışmaların bütüncül bir sonuç altında birleştirilip yorumlanması ile yapılacak olan araştırmalara kaynak oluşturabilir. Çalışma sonunda bu konuda çalışma yapacak olan araştırmacılara, fen eğitiminde, meta analiz ile akademik başarı, bilimsel süreç becerileri, kavramsal anlama ve tutum değişkenlerine pozitif yönde etkili olduğu tespit edilen Araştırma Sorgulama Temelli Öğrenme yaklaşımının farklı dersler için de kullanımının arttırılması, daha az çalışma gerçekleştirilen ya da hiç çalışma yapılmayan ilkokul ve lise düzeyindeki öğrencilerle yürütülen çalışmalar yapılması, bu konu ile ilgili daha fazla meta analiz yönteminin uygulandığı çalışmalar gerçekleştirilmesi, uluslararası literatürdeki çalışmaların da dâhil edildiği ve farklı değişkenlere yönelik araştırmalar yapılması yönünde önerilerde bulunulmuştur.