Yeni kamu yönetimi anlayışının yerelleşme ilkesi ve Türkiye'de merkez ve yerel ilişkisi

Abstract

Yerelleşme, merkezî yönetimlerin yetkilerinin yerel yönetimlere devredilmesi, karar alma süreçlerinde yerel düzeyin daha fazla söz sahibi olması ve yerel hizmetlerin daha etkin bir şekilde sunulması amacıyla benimsenmiş bir yönetim ilkesidir. Yerelleşme süreci, sadece idari yapıları güçlendirmeyi değil, aynı zamanda demokratikleşme sürecine katkı sağlamak, halkın karar alma süreçlerine katılımını teşvik etmek ve kamu hizmetlerini daha adil ve verimli bir şekilde sunmak gibi daha geniş hedefler taşımaktadır. Bu tez, temel olarak 2000’li yılların başından itibaren Yeni Kamu Yönetimi (YKY) anlayışının yerelleşme ilkesini ve Türkiye’deki yerelleşme sürecini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede, YKY’nin yerelleşme ilkesinin teorik olarak ele alınmasının ardından Türkiye’de yerelleşme sürecinin tarihsel gelişimi sunulmaktadır. Türkiye’deki yerelleşme süreci, uzun yıllar merkeziyetçi bir yönetim anlayışı ile şekillenmiş olsa da, 1980’lerden sonra daha fazla yerel özerklik ve demokratikleşme çabaları ortaya çıkmıştır. 2002 yılından itibaren gerçekleşen iktidar değişiminin de bu süreci desteklediği gözlemlenmiştir. Bu çalışmada, bu dönemde yapılan 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu gibi yasal düzenlemelerin analiz edilmesi sağlanmıştır. Bu düzenlemeler, yerel yönetimlerin idari ve mali yönden güçlendirilmesi, yerel demokrasinin artırılması ve vatandaşların yerel yönetim süreçlerine katılımının sağlanması gibi hedeflere yönelmiştir. Bu hedeflere ilişkin performans üzerine tartışma sunulurken özellikle 2011 yılı sonrasında yeniden merkezîleşme yönünde eğilimlerin ortaya çıktığı değerlendirilmektedir.