ÖĞRETMENLERİN ÖZYETERLİK ALGILARI İLE İŞ STRESLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Bu araştırma, öğretmenlerin özyeterlik algıları ile iş stresleri arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Kastamonu ve Denizli illerindeki öğretmenlerin özyeterlik algıları ile iş stresleri arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçlayan ilişkisel tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. Araştırmanın çalışma grubunu, Kastamonu ve Denizli illeri, ilçeleri ve kasabalarında 2018-2019 eğitim öğretim yılı güz döneminde görev yapan sınıf ve branş öğretmenleri oluşturmaktadır. Bu çalışma 300 öğretmen üzerinden yürütülmüştür. Araştırmadan elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemeleri SPSS 23.0 for Windows istatistik paket programı kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın yordayıcı değişkeni öğretmenlerin öz yeterlik algıları, yordanan değişkeni ise öğretmenlerin iş stresleridir. Verilen cevapların frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapmaları hesaplanmıştır. Araştırma verileri “Kişisel Bilgiler Formu”, “Öğretmen Özyeterlik Ölçeği” ve “Minnesota Öğretmen Gerilimi Ölçeğinin Türkçe Formu” kullanılarak toplanmıştır. Araştırma konusu bağlamında önce öğretmen özyeterliği daha sonra öğretmenin iş stresi kavramlarına değinilmiştir. Araştırma bulgularına göre; araştırmaya katılan öğretmenlerin mesleklerine yönelik özyeterlik algısı düzeylerinin genelde olumlu olduğu ve sırasıyla kendilerini öğretim stratejileri, sınıf yönetimi ve öğrenci katılımına yönelik olarak yeterli buldukları söylenebilir. Çalışmaya katılan öğretmenlerin, mesleklerinden dolayı yaşadıkları iş stresi düzeylerini belirten bulgular incelendiğinde ise, öğretmenlerin genel iş stresi düzeylerinin orta derecede olduğu görülmüştür. İş stresinin alt boyutlarına ilişkin ortalama puanlara bakıldığında, en yüksek ortalama puanın eğitim politikaları için ‘Orta/Biraz’ düzeyde ve en düşük ortalama puanın ise müdür için verildiği görülmektedir. Yapılan araştırmada, öğretmenlerin özyeterlik düzeyleri ve iş stresleri arasındaki ilişkilere dair de çeşitli sonuçlara ulaşılmıştır. Bu sonuçlara göre, öğretmenlerin, öğrenci katılımına ilişkin yeterlik algısı düzeyleri düştükçe, veliöğrenci ilgisizliği, belirsizlik, iş yükü ve genel iş stresi alanlarında yaşadıkları iş stresi düzeyleri artmaktadır veya öğrenci katılımına ilişkin yeterlik algısı düzeyleri yükseldikçe sayılan alanlara yönelik iş stresi düzeyleri düşmektedir. Bunun yanında, öğretmenlerin, öğretim stratejilerine ilişkin yeterlik algısı düzeyleri düştükçe belirsizliğe yönelik iş stresi düzeylerinin arttırdığı veya öğretim stratejilerine ilişkin yeterlik algısı düzeyleri yükseldikçe, belirsizliğe yönelik iş stresi düzeylerinin düştüğü de görülmüştür. Diğer taraftan, öğretmenlerin, sınıf yönetimine ilişkin yeterlik algısı düzeyleri ile iş stresi arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Ayrıca, öğretmenlerin, genel özyeterlik algısı düzeyleri düştükçe belirsizliğe ve iş yüküne yönelik iş stresi düzeyleri artmaktadır veya genel özyeterlik düzeyleri yükseldikçe belirsizliğe ve iş yüküne yönelik iş stresi düzeyleri düşmektedir. Öğretmenlerin, özyeterlik algısı puanları, onların iş yükü düzeyleri üzerinde de etkilidir. Bu sonuç, öğretmenlerin, özyeterlik algısının onların iş yükü stresini yordamada (tahmin etmede) kullanılabileceğini göstermektedir.