Kekiğin Kimyasal Bileşiminin Tespiti Ve Biyolojik Aktivitelerinin İncelenmesi

Abstract

Ülkemizde yaygın olarak kullanılan kekik bitkisi çok yıllık otsu bitki veya çalılardır. Kekik bitkisi taşıdığı uçucu yağ nedeniyle tıp, kozmetik ve gıda sanayiinde kullanılır. Eski çağlarda ise kekik halk arasında baharat ve ilaç olarak bilinen ve kullanılan bir bitkidir. Dünyada tedavi amaçlı ve baharat olarak kullanılan bitkilerin sayısının 20 bin civarında olduğu Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından rapor edilmiştir. Bugün doğada yetişen 300’e yakın bitki ailesinden yaklaşık 1/3’ü uçucu yağ asidi içermektedir. Bitkilerden ekstraktlar hazırlanarak ilaç olarak kullanılması, Çin’de M.Ö. 2700 yıllarına kadar uzanmaktadır. Dünya ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de deneme yanılma yöntemiyle bulunmuş halk arasında şifalı bitkiler olarak anılan birçok bitki hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Anadolu halkının yabani bitkileri ilaç olarak kullanması da çok eski devirlere kadar gitmektedir. Hitit dönemine ait tıbbi tabletlerde bulunan reçete formüllerinde kayıtlı bitki adları bunun bir kanıtı olarak gösterilmektedir. Bunlardan 500 kadarının ticari üretiminin yapıldığı kaydedilmektedir. Türk farmakopisine kayıtlı bitki sayısı ise 140 civarındadır. Hâlbuki halk arasında tıbbi amaçlı kullanılan bitki sayısı çok daha fazladır. Halk arasında kekik olarak bilinen thymus ve origanum türlerinin baharat olarak ve antimikrobiyal, antidiyabetik ve antioksidan amaçla çay ve suyu şeklinde çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanımı yaygındır. Thymus ve origanum türleri taşıdıkları uçucu yağın dışında flavanoit, fenilasit, etanoit gibi fenolik maddeler, saponinler ve iridoitler gibi önemli aktiviteleri ve toksisiteleri özellikle de genotoksik etkileri üzerinde çalışmalar oldukça azdır. Proje kapsamında, Kastamonu bölgesinde yetişen kekiğin ‘thymus praecox’cinsinin toplanması ve gerekli ön işlemler yapılarak bitkinin kimyasal bileşimi ve biyolojik aktiviteleri üzerine araştırmalar yapılacaktır. Bu hazırlık aşamalarından sonra projemizde belirlediğimiz bitki türünün değişik çözücülerde ekstraksiyon işlemleri yapılacak ve ekstraksiyon işlemi sonrasında kekikten elde edilen ekstratların içinde biyolojik aktivitelerinin tespit edilmesi ve var olan yapıların kimyasal özelliklerinin kromatografik analizleri yapılacaktır. Sonuçta, proje çıktısı olarak; 1. Bitki ekstraktlarında bulunan kimyasal bileşiklerin kromatoğrafik yöntemlerle araştırılması 2. Farklı çözücülerdeki ekstrakların biyolojik aktiviteleri 3. Alternatif tıbba katkı sağlanması, olarak özetlenebilir.