İhsangazi İlçesi (Kastamonu)’N De Bulunan Ahırların İçortam Havasında Potansiyel İnfeksiyon Riski Oluşturabilen Fungal Biyoçeşitliliğin Belirlenmesi

Abstract

Yeryüzündeki canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri için gereken en önemli iki etken hava ve sudur. Hava, içerisinde, canlıların nefes alabilmesi ve hayatta kalabilmesi için gerekli birtakım maddeleri barındırırken, aynı zamanda, irili ufaklı partiküller halinde yabancı maddeleri ve mikroorganizmaları da içermektedir. Hava içerisinde serbest halde veya maddelere bağlı şekilde bulunan bu mikroorganizmalar, bioaerosol olarak da adlandırılırlar. Havanın her yerde bulunduğu düşünüldüğünde, havadan meydana gelebilecek mikrobiyal kontaminasyon da ahırlar ve buralarda çalışanlar için risk oluşturabilir. Bu mikroorganizmaların çeşitlerine ve yoğunluğuna bağlı olarak, ortamda bulunan hayvanlar ve çalışanlarda çeşitli infeksiyöz hastalıklar oluşabilir. Bu nedenle, hayvan işletmelerinin ortam havasının kontrolü çok önemlidir. Ahır olarak kullanılan alanlara dışarıdan hava girişi çeşitli yollarla azaltılabilir ve/veya içeriye temiz hava girmesini sağlayacak önlemler alınabilir. Bu arada, içeride varolan havanın da mikrobiyal yükünü düşürebilmek için yapılabilecek çalışmalar vardır. Havada bulunan mikrobiyal kaynaklı kontaminantların en büyük çoğunluğunu bakteriler ve funguslar oluşturur. Özellikle fungal etkenler; yani mayalar ve küfler, hava kontaminasyonu açısından önemlidir. Funguslar çeşitli organlar üzerinde hayvan sağlığı açısından etki yaratabilir ve hayvanlarda hayati tehlike içeren sistemik enfeksiyonlara yol açabilirler. Fungal hastalıklar memelilerde 4 farklı şekilde kendini gösterebilir: İnsanları ve hayvanları enfekte ederler, Allerjen olarak rol oynarlar, Toksijeniktirler, İnflamasyon reaksiyonlarına neden olurlar. Microsporum, Trichophyton, Aspergillus, Sporotrichum genuslarına ait türler sığırlarda infeksiyona neden olmaktadır. Microsporum ve Trichophyton cinsine ait mantarlar tarafından oluşan hastalık, özellikle hayvanların deri, kıl ve tırnakların keratinize kısımlarında oluşan bir dermatomikozistir. Aspergillus türleri tarafından oluşturulan, genellikle solunum sistemine yerleşen ve bazen de generalize(sistemik) durum gösteren mantar hastalığına aspergillozis denir. Aspergillozise neden olan birçok tür vardır. Hayvanlarda infeksiyon oluşturanların başında Aspergillus fumigatus yer almaktadır. Bunun dışında Aspergillus niger, A. flavus, A.terreus, A. nidulans hayvanlarda infeksiyonlara neden olan diğer başlıca türler arasında bulunmaktadır. Sığırlarda aspergillozisa semptomatik olabilir veya bronkopnömoni, mastitis, plasentitis veya abortusa neden olur. Sporotrikozis, bacak derisinin ve deri altı lenf damarlarının, kronik- granülamatöz yangısı ve ülserleşmesi ile karakterize bir hastalığıdır. Etken Sporotrichum schenckii’dir. Yine ortamda yoğun olarak bulunan küflerin sporları, hayvan yemleri üzerine salgıladıkları sindirici enzimler ve mikotoksinler yoluyla yemlerin bozulmalarına yol açabilirler. Mikotoksin olarak bilinen bu toksik metabolitler, solunum veya ağız yoluyla yüksek dozda alındıklarında, akut toksik etki sonucunda, kısa sürede ölümle sonuçlanabilecek rahatsızlıklar gelişebilir. Ortam havasının mikrobiyel kontrolü manuel olarak veya cihaz yardımı ile yapılabilir. Cihaz yardımı ile yapılan mikrobiyolojik ölçümler, cihazdan her seferinde geçen hava miktarı standart olacağından, daha doğru sonuçlar verecektir. Havanın yük ölçümleri yapıldıktan sonra, kullanılan yöntemin gerektirdiği şekilde sayımlar yapılır ve 1 m3 hacimdeki yoğunluk belirlenir. Daha sonra bu yoğunluğu düşürmek ve havanın kalitesini yükseltmek için gerekli uygulamalar yapılır. Her uygulama sonrasında tekrar hava örneklemesi yapılması önerilebilir. İhsangazi ve çevresinde hayvancılık önem arz etmektedir. Sonuç olarak, özellikle ahır gibi ortamların iç ortamında bulunan mikrobiyal flora elemanlarını kantitatif ve kalitatif olarak bilmemiz, hayvan sağlığı açısından zararlı olabilecek mikrobiyal populasyonların üremelerinin kontrol altına alınabilmesi ve engellenmesi için çalışmalar yapılması açısından son derece önemlidir. Bu çalışmada, Kastamonu İli İhsangazi İlçesinde bulunan ahırların iç ortam atmosferinde havayla taşınan mikrofungusların kompozisyon ve konsantrasyonlarının kantitatif olarak tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bir ahırın fungal konsantrasyonunu saptamak, bunların varlığının yaratabileceği muhtemel riskleri belirlemede önemli rol oynar ve önlem alma gerekliliğini ortaya koyabilir. Bu nedenle ahırlardaki iç ortam havasında bulunan fungal konsantrasyonu saptamak hedeflenmiştir. Yaptığımız literatür çalışmalarında, Kastamonu İli, İhsangazi İlçesi’nde bulunan ahırların içortam havasında potansiyel infeksiyon riski oluşturabilen mikrofungal biyoçeşitliliğin belirlenmesi konusunda çalışmalara rastlanmamıştır. Ayrıca Türkiye’de başka yerlerde ki ahırlarda da böyle bir çalışma yapılmamıştır. Bu araştırma, Kastamonu Üniversitesi, İhsangazi Meslek Yüksek Okulu, Veterinerlik Bölümü’nde ki Araştırma Laboratuarı’nda yapılacaktır. Araştırma materyali, Kastamonu İli, İhsangazi İlçesi ahırlarından seçilecektir. Ahırların iç ortam havasından, 12 ay boyunca ayda 1 kez mikrobiyal örnekleme işlemi yapılacaktır. İzole edilen mikrofungus örnekleri Laboratuarda 25ºC’ de 7 gün süreyle inkübe edilecektir. Petri plaklarında üreyen mikrofunguslar, içlerinde Patates Dekstroz Agar (PDA) bulunan yatık besi yerlerine transfer edilerek stok kültür olarak kullanılacaktır. Teşhis işleminde PDA, Czapek-Dox Agar, Czapek Yeast Autolysate Agar (CYA), % 25 Glycerol Nitrate Agar (G25N) ve Malt Extract Agar (MEA) besiyerleri kullanılacaktır. Hava ortamından alınan mikrofungus örnekleri; çevreden aspirasyon yoluyla, belirli bir hız ve miktarda alınan havanın akım oluşturularak standart petri kabındaki Rose-Bengal ve Streptomycin ilaveli Pepton ve Dekstroz Agar besiyeri üzerine doğrudan püskürtülmesi yoluyla havadaki partiküllerin besiyerine ekimi prensibine göre çalışır. Aspirasyon hızı cihaz tarafından ayarlanabilir olup her örnek için aspire edilen hava miktarı sabit olacaktır. Birinci 6 Aylık Çalışma Döneminde, araştırma için gerekli hazırlıklar yapılacaktır. Araştırmamızla ilgili literatür taraması ve araştırma çalışmaları yapılacaktır. İkinci 6 Aylık Çalışma Döneminde, ilk 6 ayda, ayda 1 kez, ayın ortası olmak üzere toplam 6 ay boyunca belirlenen istasyonlardan hava örnekleri alınacaktır. Örnekler laboratuara getirildikten sonra, fungus izolaasyonları yapılacaktır. İzole edilen funguslar, daha sonra teşhis edilmek üzere saf kültürler halinde stoklanacaktır. Bu dönemde stok kültürlerdeki mikrofungusların teşhis işlemlerine de başlanılacaktır. Üçüncü 6 Aylık Çalışma Döneminde; ikinci 6. ayda da belirlenen istasyonlardan hava örnekleri ayda 1 kez, ayın ortasında alınmaya devam edilecektir. Fungus izolasyonları yapılacaktır. İzole edilen funguslar saf kültürler halinde stoklanacaktır. Bu dönemde de stok kültürlerdeki mikrofungusların teşhis işlemleri yapılacaktır. Dördüncü 6 aylık Çalışma Döneminde, teşhis işlemleri bitirilecektir. Elde edilen verilere istatistik hesaplar yapılarak analiz edilecektir ve bu çalışma makale haline getirilerek tamamlanacaktır. Bu araştırmanın 24 ayda tamamlanması planlanmıştır. Araştırma Haziran 2021 tarihinde başlayacak ve Haziran 2023’da bitirilmiş olacaktır. Bu araştırmada en fazla zamanı teşhis işlemleri alacaktır. Türlerin teşhisi için çok titiz bir çalışma gerekecektir. Bu nedenle proje süresi 24 ay olarak düşünülmüştür. Bu araştırmada sarf malzemeleri, çeşitli cihazlar ve diğer giderler (konuyla ilgili bazı yayınların satın alınması ve fotokopisi, fungus resimlerinin çekimi) başlıkları altında harcama yapılacaktır. Sarf malzemeleri arasında, besiyerleri hazır olarak alınacak, piyasada hazır olarak satılmayan besiyerleri ise, gerekli kimyasal maddeler alınarak laboratuarda hazırlanacaktır. Bazı kimyasal maddeler çeşitli besiyerlerinin hazırlanmasında, bazıları ise fungusların mikroskobik incelemeleri için kullanılacaktır. Tüm bu giderler için ortalama toplam 23.350,63 TL gerekmektedir.