Kastamonu Yöresindeki Mera Vejetasyonunun Bazı Kantitatif Özelliklerinin Belirlenmesi İle Erozyon Ve Su Kaynakları Üzerindeki Etkileri

Abstract

Günümüzde doğal kaynakların kullanımı ve sürdürülebilirliği gittikçe önem kazanmaktadır. Yenilenebilen doğal kaynaklar içerisinde yer alan ormanlar, meralar, topraklar ve su kaynakları gibi doğal kaynaklarımız iyi bir amenajman pratiği altında artım gösteren, kendilerini yenileyen ve devamlı kılan kaynaklardır. Bu gruptaki doğal kaynaklardan devamlı ve yüksek ürün elde edebilmek için koruyucu ve sürekliliğini devam ettirebilen bir amenajman uygulanır. Doğal kaynaklardan özellikle su ve toprak kaynaklarının tüketilmesi kadar tüketim sürecinde kirletilmesi ve taşıma kapasitelerinin zorlanması sürdürülebilirlik kavramına uygun düşmeyen olgulardır ve mevcut ekosistemler üzerinde olumsuz neticelere sebep olmaktadır. Toprak, tarım, ormancılık, mera gibi bitkisel üretimler için halen vazgeçilmez olduğu kadar, turizm, sanayi ve yerleşim için de önemli bir doğal kaynak durumundadır. Toprak üzerindeki bu tip yoğun baskılar ve bilinçsizce kullanımlar, toprak erozyonuna yol açmaktadır. Genelde ülkemizde ulusal gelirden en az pay alan kesim dağlık orman bölgelerinde yaşayan orman köyleridir. Orman içi ve kenarı köylerde yaşayan 10 milyon insanımız, Türkiye nüfusunun yaklaşık % 15’ini oluşturmaktadır. Bu insanlar tarım, hayvancılık, inşaat, ısınma ihtiyaçlarını ve ekonomik gelir sağlayıcı faaliyetlerini orman ve mera alanlarından karşılamaya çalışmaktadır. Sonuçta ormanlık alanlar süratle azalmaktadır. Kırsal alanda,orman kaynaklarının kullanımı sürdürülebilir olmadığı için, tarım alanları,meralar ve su kaynakları olumsuz etkilenmekte ve giderek tükenmektedir. Meralarımız uzun yıllardan beri süregelen erken ve ağır otlatmalar nedeniyle mevcut bitki örtüsünün çoğunu kaybetmiştir. Klimaks vejetasyon yapısı bozulan meralarımızı hayvancılık açısından yem değeri olmayan ve aynı zamanda toprak koruma değeri bakımından zayıf bitki türleri istila etmiştir. Bunun sonucu olarak çoğu mera alanları toprak erozyonuna maruz kalarak iyi mera özelliklerini kaybetmişlerdir. Bu durumu, hem hayvancılık açısından hem de havza ölçeğinde düşündüğümüzde havzaların su üretim alanlarını oluşturan yüksek dağlık alanlardaki mera alanları açısından büyük bir risk oluşturmuştur. Çünkü, genelde yüksek rakımlı bölgeler ve dağlık mıntıkalar daha fazla yağış alan bölgeler olarak bir ülkenin esas su üretim alanlarını oluşturmaktadır. Depolama koşullarından başlayarak suyun kalitesine kadar etkili olan pek çok nedenden dolayı, yukarı havzalar tüm dünyada ana su üretim alanlarını oluşturmaktadır. Gerek ormanlık alan ve gerekse mera alanları bakımından oldukça zengin olan ve su kaynakları bakımından zengin olan Kastamonu yöresinde yapılacak olan bu çalışmada; öncelikle mera alanlarında mera durumlarının tespiti yapılacaktır. Mevcut mera alanlarında kurulacak olan parsellerle mera alanlarında meydana gelen erozyon miktarları ve mera alanlarının mevcut bitki kompozisyonu ortaya konulacaktır. Mera alanlarında belirlenen parsellerde yörenin ekolojik koşullarına uygun bitki türlerinin ekim işlemleri yapılacak ve belirli aralıklarda izleme yapılacaktır. Araştırmada deneme alanlarının seçiminde; sonuçları etkileyebilecek diğer faktörler (eğim, bakı, mevki, anamateryal ve iklim) sabit tutulmak suretiyle farklı vejetasyona sahip mera alanları seçilecektir. Seçilen deneme alanlarında yaz mevsiminde parsellerin oluşturulması ve mevcut mera vejetasyonunun tespiti yapılacak, sonbahar mevsiminde ise yörenin ekolojik koşullarına uygun bitki türlerinin ekimi yapılacaktır. Takip eden ilkbahar ve yaz mevsiminde ise ekimi yapılan farklı bitki türlerine göre parsellerdeki erozyon miktarları, yem verimleri ve hidrolojik açıdan üretilen suyun özellikleri tespit edilecektir. Aynı zamanda mera alanına tesis edilecek bir meteoroloji istasyonu ile iklim değerleri de sürekli bir şekilde izlenecektir. Yapılacak bu çalışmada, Kastamonu yöresi meralarının mevcut vejetasyon özellikleri, meydana gelen erozyon miktarları ve ekimi yapılacak bitki türleri ile erozyon, yem verimi ve su kaynakları açısından değişimi ortaya konulacaktır. Çalışma sonucu, özellikle yörede yaşayan orman köylüsü ve halkın geçim kaynaklarından olan hayvancılık için bir referans olarak kullanılabilecektir. Diğer taraftan su kaynakları ve erozyon açısından önem arzeden yüksek dağlık alanlar içerisinde yer alan mera alanlarının özellikleri ortaya konulacaktır. Anahtar Kelimeler:Mera, Erozyon, Su, Hidroloji