Orman Yönetimi Sertifikasyon Sistemlerinin Planlama Ve Silvikültür Yönünden Değerlendirilmesi Assessment Of Forest Management Certification Systems İn Terms Of Planning And Silviculture

Abstract

Küresel iklim değişiminin oluşturduğu bir takım olaylar küresel orman varlığını olumsuz etkilemektedir. Buna bağlı olarak geçen çeyrek yüzyılda Dünya orman kaynaklarının değişik baskılar altında bulunduğu bir çok araştırmalarla ortaya konulmuştur. Biyoçeşitlilik verileri, tür sayısındaki azalmalar ve ormansızlaşma geniş alanlarda orman ekosistem yapı ve fonksiyonlarının tahrip edildiğini ortaya koymuştur. Bununla birlikte yapılan çalışmalarda orman kullanımı ile fonksiyonlar arasındaki kompleks ve kırılgan ilişki ortaya konulmuştur. Bu bilgiler ışığında, problemlerin çoğunluğunun etkisinin zamanla arttığı, bu problemlerin çözümüne yönelik ulusal ve uluslar arası girişimlerin orman yönetimiyle ilişkili çok sayıda problemin çözümünde yetersiz ve yavaş olduğu konusunda görüş oluşmuştur. Bu düş kırıklığı sonucunda Dünya’nın bazı önde gelen çevre grupları 1993 yılında “Forest Stewardship Council” (FSC)’yi oluşturmuşlardır. FSC orman ürünleri pazarında çevresel ve sosyal yönden sorumlu ormancılık uygulamalarını özendirmeyi amaçlamaktadır. Bu amacı gerçekleştirmek için çözüm oldukça basittir. Sürdürülebilir ormancılık için küresel prensip ve kriterler oluşturulmakta, global standardı baz alarak ulusal ve bölgesel paydaş komiteleri bölgeye uygun standartlar geliştirmektedir. Bu standartlara göre ormancılık uygulamaları üçüncü taraf tetkikleri ile değerlendirilmekte, prensip ve kriterlere uygun olanlar değerlendirmeyi geçerek sertifikalandırılmaktadır. Sertifika bu tür ormancılık kuruluşlara pazarlara girme, fiyat artışı, imaj yönünden katkı sağlamaktadır.

Türkiye’de Orman Yönetimi Sertifikasyon Sistemleri (FSC vb.) yönünden değerlendirme ve sertifikalandırma gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Sertifikasyon süreçleri öncelikle tarımsal ürünlerde başlamış olmakla birlikte günümüzde bütün orman ürünlerinin (odun ve odun dışı) sertifikalandırılması önem kazanmıştır. Sertifikasyon programları genel olarak 1990’lı yıllarda Dünya’nın değişik bölgelerinde değişik adlarla başlamıştır.

FSC sertifikasyon sisteminin temelini, kuruluşun Almanya-Bonn’da bulunan Uluslar arası merkezinde ilgili komiteler tarafından oluşturulan prensip ve kriterler oluşturmaktadır. Bu prensip ve kriterler temel alınarak ülke bazlı FSC-Girişimleri tarafından ulusal veya bölgesel bazlı standartlar oluşturulabileceği gibi, bu standartlar oluşturulmaması durumunda FSC tarafından akredite edilen sertifikasyon kuruluşlarının genel standartları yerel baza paydaş görüşleri dikkate alınarak adapte edilerek kullanılmaktadır. Sertifikasyon kuruluşları tarafından genel standardın bölgeye adaptesi aşamasında uygun göstergeler ve doğrulayıcılar geliştirilmektedir. FSC tarafından uluslar arası bazda orman yönetimi konusunda geliştirilen 10 prensip ve 56 kriter bulunmaktadır. Ulusal standartların bulunmadığı bölgelerde bu temel prensip ve kriterler göstergelerle desteklenmekte ve paydaş katılımı ile FSC tarafından orman yönetimi konusunda akredite sertifikasyon şirketlerince adapte standartlar geliştirilmektedir.

Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü kapsamında Daday, Ayancık, Araç, Tosya ve Taşköprü Orman İşletme Müdürlüğü’nde sertifikasyon süreci tamamlanmış ve bu işletmeler orman yönetimi FSC sertifikası almışlardır. Bu çalışmada esas olarak bu orman işletmelerinde ki sürecin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu işletmelerin orman yönetimi sertifikasyon sistemleri yönünden değerlendirilmesi aşamasında, FSC prensip ve kriterleri yanında, sertifikasyon kuruluşları tarafından geliştirilen adapte standartlardaki göstergeler değerlendirilmekte, sonuçlara ulaşılmasında kanıtlayıcılar göz önünde bulundurulmaktadır.

Orman Yönetim sisteminin sertifikalandırılmasında planlama ve silvikültürle ilgili bir çok konu başlıkları da değerlendirilmektedir. Bu proje çalışmasında sistemde planlama ve silvikültürle ilgili değerlendirilen konu başlıklarının irdelemesi yapılarak yorumlanacaktır. Sistemin gerekliliği olan konu başlıklarına, uluslararası standart yönünden bakış, ulusal mevzuat ışığında değerlendirilecektir. Mevcut durumda sistem ülkemiz ormancılığına yeni uygulandığı için uygulamada özellikle planlama ve silvikültür konularının ilgili standartlar yönünden değerlendirilmesi ve yorumlanması aşamasında zorluklarla karşılaşılmaktadır. İlgili orman yönetimi sertifikasyon standartları ülkemiz planlama ve silvikültür sistemleri yönünden yorumlanarak, uygulayıcılara süreçlerde katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Orman Yönetimi, Sertifikasyon, FSC, Planlama, Silvikültür