Kurak Koşullarda Yetişen Taşköprü Sarımsağında Farklı Çeşit Ve Dozlarda Organik Gübre Uygulamalarının Strese Dayanıklılık Mekanizmasına Katkılarının Ölçülmesi

Abstract

Sarımsak (Allium sativumL.), Alliaceae (Amaryllidaceae) familyasına ait bir bitkidir. Sarımsak Mısır'dan Akdeniz ülkelerine ve oradan da tüm dünyaya yayılmıştır. Anadolu ve yakın coğrafyası sarımsağın anavatanı olarak bilinmektedir. Bu sebeple ülkemizde sarımsak çok eski zamanlardan günümüze yemek kültüründe ve halk hekimliğinde kullanılmaktadır. Ülkemizin en önemli sarımsak üreten illerinden birisi Kastamonu’dur. Kastamonu sarımsağı denilince akla Taşköprü gelmektedir. Kastamonu ilindeki yıllık toplam sarımsak üretiminin %90’nına yakınını Taşköprü İlçesi üretmektedir. Kastamonu sarımsağı kalitesi,aroması ve dayanıklılığıyla ülkemizin en önemli çeşitleri arasındadır. Yüzyıllardır besin kaynağı, yemekleri tatlandırıcı, yöresel tıbbi ilaç ve birçok hastalığın tedavisinde mucize bitki olarak kullanılmıştır. Dünyanın birçok mutfağında yoğun olarak sarımsak kullanılmakta, tıbbi araştırmalarla sağlık açısından önemi anlaşıldığı için gelişmiş ülkelerde tablet haline getirilerek ilaç olarak da değerlendirilmektedir. Sarımsak kalsiyum, demir, fosfor, C vitamini, B6 vitamini, riboflavin, niasin, tiamin ve karoten açısından yüksek değerlere sahiptir ancak yağ ve sodyum içeriği çok düşüktür. Ayrıca sistein türevleri formunda sülfür, anti-inlamotor, anti-kolestrol, antikanser ve antioksian özellikte fenolik bileşikler ve falvonoitler gibi kimyasal bileşikler de içermektedir. Sarımsak çeşitli topraklarda yetişebilmektedir ancak havalanmış topraklarda en iyi bir şekilde yetişmektedir. Kumlu topraklar sülfür açısından fakir iken killi topraklar zengindir ve bu topraklarda daha iyi soğancık oluştururlar. Türkiye'de sarımsak üretimi diğer ülkelere oranla düşüktür. Verimi ve sarımsağın gelişimini artırmanın en iyi yolu en uygun organik gübreyi uygulamaktan geçmektedir. Bu çalışmada öncelikle Kastamonu iline bağlı Taşköprü ilçesinde, köylüler ve çiftçilerdeki ekonomik değere sahip yerel tohumlar toplanacaktır. Elde edilen tohumlar farklı konsantrasyonlarda kuraklık stresine maruz bırakılacak ve bu stres faktörlerine karşı geliştirdikleri dayanıklılık mekanizması belirlenecektir. Ayrıca tohumların çeşitli organik gübrelerin farklı dozlarında yetiştirilmesiyle en iyi gelişim için en uygun dozun belirlenmesi ve organik gübrenin sarımsak gelişimi, ürün verimi ve dayanıklılık mekanizmasına katkısı saptanacaktır. Bulgular modern kültürler ve bu alanda yapılan diğer çalışmalarla kıyaslanacaktır. Elde edilen bulguların sarımsak kültür tekniklerine, yüksek değerlere sahip ürün eldesine, Kastamonu'da yerel tohumların korunmasına ve sağlığımızın korunmasına katkıda bulunacağı beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler: Sarımsak, Abiyotik stres faktörleri, dayanıklılık mekanizması