Kastamonu Merkez Köylerinde Yetiştirilen İnek Sütlerinde Bazı Kalıcı Organik Kirletici Sınıfı Pestisitlerin Tespiti

Abstract

Organoklorlu pestisitler çevrede ve besin zincirinde biriken hidrofobik, sentetik bileşikler olup çevreye ve insan sağlığına olumsuz etkileri olan son derece toksik, kalıcı organik kirleticilerdir (KOK'lar). Bu bileşikler uzun biyolojik yarılanma ömrüyle kimyasal olarak kararlıdır ve bu da gıda zincirinde geniş bir yelpazedeki besinlerle yüksek biomagnifikasyona neden olur. Pestisitle kontamine yem ve saman kullandığında veya hayvanlar kontamine sahada otladıklarında organoklorlu pestisitler lipid çözünürlükleri ve yavaş biyotransformasyonlarından ötürü hayvan yağ dokularında birikir, hayvanın sütüne yağ ile salgılanırlar ve süt ürünlerinin kademeli olarak kontaminasyonuna neden olurlar. Zaten organoklorlu pestisitlere insan maruziyetinin birincil yolu gıdalar, ağırlıklı olarak süt, et, balık ve bunların ürünleri gibi hayvansal kaynaklı yağdan zengin yiyeceklerdir. Bu çalışmada Kastamonu kentinde merkez köylerden (KOK sınıfı organoklorlu pestisitler ile muhtemel kirletilmiş alan) temin edilen çiğ sütteki organoklorlu pestisit kalıntılarının varlığını ve konsantrasyonunu belirleyerek tüketiciler için bu kirleticilere yönelik hala bir risk olup olmadığını tespit etmek amaçlanmıştır. Süt örneklerinden KOK sınıfı pestisitler ve metabolitleri (Aldrin, Endrin, cis‐Chlordane, trans‐Chlordane, alpha‐HCH, beta‐HCH, gamma‐HCH (Lindan), 2,4’‐DDD, 4,4’‐DDD, 2,4’‐DDE, 4,4’‐DDE, 2,4’‐DDT, 2,4’‐DDT, 4,4’‐DDT, Heptachlor, cis‐Heptachlor epoxide, trans‐Heptachlor epoxide, Hexachlorobenzene, Dieldrin, alpha‐Endosulfan, beta‐Endosulfan) süt numuneleri için özel QuEChERS kitleri kullanılarak ekstrakte edilecek ve GC-MS ile analizleri gerçekleştirilecektir. Türkiye’nin pek çok ilinde olduğu gibi Kastamonu’da da bu yönde yapılmış bir araştırma çalışması yoktur. Süt ve ürünlerinin insan beslenmesinde önemi göz önüne alındığında, insan sağlığı riskini en aza indirgemek için geçmiş kullanımlardan kaynaklı, toprakta ve organizmalarda kalıcılıkları yüksek pestisit kalıntılarının seviyelerinin önerilen seviyelerin çok altında tutulup tutulmadığını bilmek önemlidir.