Farklı Priming Uygulamalarının Depolanmış Anadolu Karaçamı (Pinus Nigra Arnold Subsp. Pallasiana (Lamb.) Holmboe) Tohumlarının Çimlenme Ve Canlılık Özelliklerine Etkisi

Abstract

Anadolu karaçamı (Pinus nigra Arnold subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe) ağaçlandırma çalışmalarında ibreli türler içerisinde Kızılçam ve Meşede sonra en çok kullanılan ikinci türdür. İç Anadolu Bölgesi dahil olmak üzere ülkemizin Ege, Marmara, Akdeniz ve Batı Karadeniz için asli orman ağaçlarından biridir. Ormanların sürekliliği kapsamında ele alındığında nitelik ve nicelik açısından kaliteli tohum sürdürülebilir bir orman varlığı anlamına gelmektedir. Orman yetiştirmenin temelini oluşturan tohumların kalitesini (çimlenme kabiliyetini) etkileyen çeşitli faktörler mevcuttur. Bu faktörlerden biri de hasat sonrası tohum depolamadır. Kurumaya toleranslı olarak nitelendirilen ortodoks grubu tohumlara sahip karaçam, 2-3 yılda bir zengin tohum vermektedir. Depolama açısından orta ömürlü tohum sınıfında yer alan karaçam tohumları, özellikle nitelik ve nicelik açısından kaliteli tohum temini, zengin tohum yıllarında elde edilmektedir. Ancak, bazı türlerde olduğu gibi karaçamda da sık, bol ve özellikle irsel vasfı yüksek kaliteli tohum temini daha ziyade tohum bahçelerinden sağlanmaktadır. Bu kapsamda hasat edilen kozalaklardan çıkarılan tohumların aynı yıl ve bir sonraki yıl kullanımı dışında kalan tohumlar, ihtiyaç dahilinde kullanılmak üzere soğuk hava depolarında muhafaza edilmektedir. Genel olarak +/- 4 °C derecede muhafaza edilen tohumlar, uygun koşullarda (sıcaklık, nem vs.) depolansalar bile zamanla tohumda yaşlanmaya bağlı olarak canlılık ve çimlenme kapasitesinde düşüşler ortaya çıkmaktadır. Tohumda uzun süreli depolama sırasında yaşa bağlı meydana gelen biyokimyasal değişimlerin tohum kalitesi üzerine olumsuz etkileri bilinmektedir. Bu kapsamda orman ağacı tohumlarında tohum kaynaklarından elde edilen tohumların canlılık ve güç kayıplarını minimize edecek olan priming uygulamaları özellikle zirai bitki tohumları için uzun yıllardır kullanılmaktadır. Son yıllarda bahsi geçen bu priming uygulamalarına alternatif olarak biyopolimerler, organik maddeler ve çeşitli antioksidan özelliğine sahip materyallerle yapılan priming uygulamaları da kullanılmaktadır. Bu priming uygulamaları arasında deniz yosunu özütlerinin etkisi, optimum koşullar altında tohum çimlenmesiyle sınırlı kalmamaktadır, stres koşulları altında çimlenmeyi teşvik edici etkisi de bulunmaktadır. Ayrıca deniz yosunlarının, bitkide antioksidan özellikleri artırarak bitkilerde büyüme ve verimi yükseltmektedir. Benzer şekilde tohumda çimlenmeyi oranını yükselten ve kaliteyi iyileştiren hümik asit ile tohum uygulamaları da söz konusu olmaktadır. Priming uygulamalarında kullanılacak materyallerden biri de biyolojik parçalanma özelliğine sahip kitosan biyopolimerleridir. Kitosan selülozdan sonra en fazla bulunan polimer olması, diğer kimyasal materyallere kıyasla çevreye zararlı bir etkisinin bulunmaması ve düşük maliyetli olmasından dolayı sürdürülebilir bir yaklaşımla ekolojik ve ekonomik bir özelliğe sahiptir. Buna ek olarak deniz yosunlarının, bitkide antioksidan özellikleri artırarak bitkilerin büyüme ve verimini yükseltmektedir. Bu çalışmada; asli orman ağacı türlerimizden biri olan Anadolu karaçamına ait eski hasat ürünü tohumlarının depolanması sırasında tohumda yaşlanmaya bağlı olarak meydana gelen biyokimyasal değişimleri belirlenecektir. Bu değişimler doğrultusunda canlılık ve güç kayıplarını en aza indirmesi hedeflenen kitosan, deniz yosunu özütü ve humik asit ile priming uygulamalarının etkinliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla; aynı orijinli yeni ve eski hasat ürünü Anadolu karaçamı tohumlarına farklı dozlarda kitosan, deniz yosunu özütü ve humik asit ile priming uygulaması yapılacaktır. Bir başka ifadeyle; Bu çalışmanın sürdürülebilir ormancılık yaklaşımında çok önemli bir öğe olan tohum kaynaklarından sağlanan Anadolu karaçamı tohumlarının ekonomik, ekolojik ve etkin kullanımları ile hem sektörel alanda hem de ormancılık açısından ilk uygulama olması dolayısı ile hem bilimsel anlamda literatüre katkı sağlanabilecek hem de yoğun emekle hasadı yapılıp, uzun süre depolama nedeniyle canlılığı düşen tohumları tekrar kullanılabilir hale getirerek ekonomik anlamda önemli kazanç sağlanabilecektir.