Tarihi Ahşap Yapıların Korunması Ve Rehabilitasyonunda Tahribatsız Yöntemlerin Kullanılması

Abstract

Ağaç malzeme doğal, yenilenebilir ve sürdürülebilir bir kaynak olarak binlerce yıldır insan hayatında yeri olan ve hala da önemini koruyan bir yapı ve mühendislik malzemesidir. Eski çağlardan günümüze insanoğlu gerek barınma gerekse konforlu bir hayat için ağaç malzemeye ve bu malzemeden üretilen çok çeşitli ürünlere ihtiyaç duymuştur. Ülkemizde eski yapılarda ahşap kullanımına sıklıkla rastlanmaktadır. Anadolu’da gerek Selçuklu gerekse Osmanlı Dönemi’ne ait birçok ahşap mimari eser bulunmaktadır. Yapıda kullanılan ahşap malzemelerin uzun yıllar kullanımı sonrasında yapıda yorulma ve odun yapısında da eskime meydana gelmesi geçen zamanın getirdiği doğal sonuçlardan biridir. Bu nedenle ahşap yapılarda bakım ve restorasyon çalışmaları söz konusu olduğunda mevcut malzemenin direnci bakımından bir sorun olup olmadığının, malzemenin yenilenmesine veya güçlendirilmesine ihtiyaç olup olmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu bilgileri verebilmek için klasik testler kullanıldığında belirli boyutlarda örneklerin alınması ihtiyacı doğar. Fakat özellikle koruma altına alınan ahşap yapılarda, yapının tahrip edilmeden değerlendirilmesi ve yapılacak çalışmaların yapıya zarar vermemesi gerekmektedir. Böyle yapılarda mümkün olabilecek en küçük boyutta örnek alınması ve mümkünse hiç örnek kesilmeden bir değerlendirme yapılması tercih edilmektedir. Buda ancak tahribatsız veya nispeten tahribatsız olarak gruplandırılan ve malzemenin bulunduğu konumda inceleme yapmaya imkan veren test yöntemleri (Tahribatsız Değerlendirme-Muayene Yöntemleri-TDY) ile mümkündür. Bu çalışmada ahşap malzemenin önemli bazı fiziksel, mekanik özelliklerin değerlendirilmesinde uygulanabilecek Tahribatsız Muayene Yöntemleri’ ne yer verilmiştir. Bu çalışma ile tarihi ahşap yapılar bakımından zengin bir kültür geçmişine sahip Kastamonu, Safranbolu ve Boyabat yerleşimlerinde yerinde uygulanabilecek tahribatsız yöntemlerin önemi üzerinde durulmuş, bu yöntemlerin yapıların dokularının korunmasında etkili sonuçlar verdiği yapılan çalışmalarla desteklenmiştir. Proje kapsamında Kastamonu ve çevresinde bulunan tarihi yapıların mekanik dayanımları tespit edilerek yapının restorasyona ihtiyaç duyup duymadığı belirlenecek ve yapının faydalı ömrünün ve tarihi değerinin korunması sağlanacaktır. Tarihi değeri korunan yapılar ülkeye turist çekerek ülke ekonomisine dolaylı ve doğrudan faydalar sağlayacaktır. Yapılan çalışmalar restorasyon işlemlerinde lüzumsuz iyileştirme ve harcamaların önüne geçerek devlet ekonomisine katkı sağlayacaktır. Tahribatsız test cihazları sayesinde yapıların muayenesi daha hızlı ve daha kısa sürede tamamlanarak çok değerli olan zaman kavramında tasarruf yapılmasını sağlayacaktır. Tarihi yapıların yangın, deprem, sel vb. afetler sonrasında yıkılması durumunda kullanılabilir durumdaki ahşap malzemelerin tahribatsız test cihazları ile tespit edilerek başka benzer tarihi yapılarda kullanımını sağlayarak antik dokunun bozulmadan yapı iyileştirme yapılmasına olanak tanıyacaktır. Ayrıca tahribatsız testler sayesinde orman alanlarında, park ve bahçelerde ağaçlarda meydana gelen hastalık, böcek zararlıları, çürüklük, ağaçların kuruması gibi ahşap malzemede tahribata neden olan unsurların yerinde ve hızlı bir şekilde tahribatsız test cihazları yardımıyla tespit edilmesi ve bu unsurlara sebep olan faktörlerin bertaraf edilmesi işlemlerini hızlandırarak bu unsurların diğer ağaçlara, ahşap malzemeye ve insanlara zarar vermesini ve ekonomik olarak kayıplar yaşanmasını engelleyecektir.