Kastamonu’nun Coğrafi İşaretli Marka Ürünü: Taşköprü Sarımsağı

Abstract

Çalışmanın amacı; Kastamonu’nun yegane tescilli ürünü olarak ülkemizin Coğrafi İşaretleri arasına giren sarımsak hakkında akademik bilgiler vererek bu ürünün tanıtımını yapmaktır. Coğrafi işaretler, belirli bir bölgeden kaynaklanan ya da belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle bu bölge ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaretlerdir. Taşköprü sarımsağı, Kastamonu’nun Türk patent enstitüsü tarafından tescillenmiş yegane coğrafi işaretini oluşturmaktadır. Sarımsağın geçmişte mutfaklarda kullanılan bir bitki olmasının yanı sıra, günümüzde gıda sanayisinde ve tıbbi alanda yoğun olarak kullanım alanı bulunmaktadır. Tarımı oldukça zor bir bitki olan sarımsak, ülkemizin başta Kastamonu ili Taşköprü ilçesi olmak üzere farklı yörelerinde üretilmektedir. Ancak ülkemizdeki sarımsak üretiminin yaklaşık % 20’sini üreten Taşköprü sarımsağının, kendine has tadı ve kokusu ile ayrı bir önemi bulunmaktadır (İbret, 2005). Bu aromatik özellikleriyle Kastamonu Taşköprü sarımsağı Coğrafi İşaret olarak tescillenmiştir. Kastamonu Taşköprü sarımsağı diğer sarımsaklara nazaran daha acı olup tıbbi özellik açısından en değerli sarımsaktır. Taşköprü sarımsağı dışındaki ülkemizin diğer yörelerinde üretilen sarımsaklarda sarımsağı kanser önleyici ve risk azaltıcı madde olan selenyum elementi yok denecek kadar azdır. Türkiye’de yetişen diğer sarımsaklarda Taşköprü sarımsağına kokusunu veren Allylpropyldisülfid (C6H12S2) eseri miktardadır. Ayrıca Taşköprü sarımsağı, bileşimi mineral madde ve vitamin açısından zengindir. Bu özelliklerinin yanı sıra Taşköprü sarımsağı, kuru madde içeriği yüksek olduğundan taşımaya dayanıklı olup uzun süre depolanabilme özelliğine sahiptir (Taban, 2004). Dünya sarımsak üretiminde ülkemiz söz sahibi ülkeler arasındadır. Dünya sarımsak üretimi içerisinde yaklaşık % 4’lük pay ile ülkemiz yedinci sırada yer almaktadır. Ülkemizde TÜİK’in 2011 yılına geçici tarımsal istatistiklere göre 79.203 ton sarımsak üretilmiştir. Bu üretimin yaklaşık %23’ünü(18000 ton) yalnız başına Taşköprü ilçesi üretmiştir. Sarımsağın yetiştirilmesinde toprak tipinin seçimi ve seçilen toprağın dikime hazır hale getirilmesi verimi doğrudan etkilediği için oldukça önemlidir. Bölgede sarımsak tarımına en uygun yer Gökırmak ve kollarının getirdiği alüvyonla dolan Taşköprü Ovasında bulunmaktadır. Daha iyi verim alınması için gübreleme yapılarak sarımsak tarımı yapılmaktadır. Sarımsak dikimi serpme usulü olarak yapıldığı için sarımsak yetiştiriciliğinde dikim, çapalama ve hasat işleri yoğun emek istediğinden sarımsağın üretim maliyeti yüksek olmaktadır. Sarımsak tarımı çok fazla işgücüne ihtiyaç gösterdiği için Kastamonu-Taşköprü yöresinde nüfusun istihdamında önemli bir rol oynamaktadır(İbret,2005). Kastamonu sarımsağı bölgenin kalkınmasında önemli bir yere sahip olup, kalitesi, aroması ve dayanıklılığıyla ülkemizin en önemli çeşitleri arasındadır. Ancak bu sarımsağın iç ve dış pazarlarda tanıtımının yapılması sağlanmalıdır. Bu kapsamda Taşköprü’de Sarımsak Festivali düzenlenmekte çeşitli etkinlikler yapılmaktadır.