Kastamonu Yöresinde Farklı Orman Ekosistemlerinin Yağışın Dispozisyonu, Su Verimi Ve Kalitesi Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması

Abstract

BM istatistiklerine göre; 6 milyarlık dünya nüfusunda % 25’i (1,5 milyar insan) temiz su sıkıntısı, % 8’ i (500 bin insan) kronik temiz su noksanlığı yaşamaktadır. Her yıl 200 milyon insan kirli sulardan kaynaklanan hastalıklara yakalanmakta ve bunlardan çoğu yoksul 2.2 milyon insan ölmektedir. Dünya nüfusunun 9,3 milyara ulaşması beklenen 2050 yılına gelindiğinde; su sıkıntısı çeken 26 ülkeye 50 yıl sonra 40 ülkenin daha ekleneceği ve nüfusun 2/3’ünün çeşitli su sorunu yaşayacağı öngörülmektedir. İklim değişiklikleri nedeniyle 60 ülkedeki 7 milyar kişi su kıtlığı ile karşı karşıya gelecektir. Genelde yüksek rakımlı bölgeler ve dağlık mıntıkalar daha fazla yağış alan bölgeler olarak bir ülkenin esas su üretim alanlarını oluşturmaktadır. Depolama koşullarından başlayarak suyun kalitesine kadar etkili olan pek çok nedenden dolayı, yukarı havzalar tüm dünyada ana su üretim alanlarını oluşturmaktadır. Bu alanların hakim bitki örtüsü ise genelde ormanlardır. Bu nedenledir ki yeryüzüne ulaşan yağışın toprağa girmesi, toprak içinde aşağılara sızarak derelere ve kaynaklara ulaşması olgusunda ormanlar önemli bir etkiye sahip bulunmaktadır. Toprak gibi bir ortamdan geçmeden yüzeysel akışla derelere ulaşan sular yüksek akımlar şeklinde ya sel yada taşkınlar oluşturarak ortamdan uzaklaşırlar. Bu konuda yapılmış bir araştırma ormanla kaplı yukarı havzaların daha fazla yağış aldığını ve daha fazla kullanılabilir su ürettiğini ortaya koymuştur. Ormanlık alan bakımından oldukça zengin olan Kastamonu yöresi ormanlarında yapılacak olan bu çalışmada; doğal vejetasyon ve plantasyon olmak üzere tespit edilecek farklı orman ekosistemlerinin yağışın dispozisyonunda yer alan elemanlarından orman altı yağış, gövdeden akış ve yüzeysel akış miktarları ile orman altı yağış, gövdeden akış ve yüzeysel akış sularının bazı önemli kimyasal özellikleri üzerine etkileri araştırılacaktır. Ayrıca, farklı orman ekosistemlerinde orman alştı yağış ve gövdeden akış sularının meşcere topraklarının bazı önemli kimyasal özellikleri üzerine etkileri de tespit edilecektir. Araştırmada deneme alanlarının seçiminde; sonuçları etkileyebilecek diğer faktörler (eğim, bakı, mevki, anamateryal ve iklim) sabit tutulmak suretiyle su üretimi ve kalitesi yönünden önem arzeden farklı orman ekosistemleri dikkate alınacaktır. Deneme alanları belirlenen orman ekosistemlerinin içerisinde 400 m2 (20X20 m) olacak şekilde seçilecektir. Deneme alanlarında ibreli ve yapraklı türlerin bulunmasından dolayı yapılacak ölçümler 12 aylık, yaz dönemi (Mayıs-Ekim) ve kış dönemi (Kasım-Nisan) olarak planlanacaktır. Böylelikle, yapraklı ve yapraksız mevsimlerde düşecek olan yağışların birbirleriyle karşılaştırmasındaki güçlükler aşılmış olacaktır. Yapılacak olan çalışmada deneme alanlarından 1 yıl (12 ay) süreyle ölçüm sonuçları alınacaktır. Deneme alanlarında alınacak su ve toprak örneklerinde; pH, elektriki geçirgenlik, organik madde, sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum, demir, mangan, çinko, bakır ve kurşun kimyasal analizleri yapılacaktır. Yapılacak bu çalışmada, Kastamonu yöresi farklı orman ekosistemlerinde yağışın disposizyonunda yer alan bazı elemanları tespit edilerek bu ekosistemlerin yağışın disposizyonu içerisinde su verimi ve kalitesi üzerinde etkili olabilecek bazı parametrelerdeki değişimler ortaya konulmuş olacaktır. Çalışma sonucunda, orman ekosistemlerinin su üretimi ve kalitesi üzerindeki etkileri tespit edilerek, hem mevcut orman ekosistemlerinin su üretim potansiyelleri belirlenecek hem de yapılacak olan ağaçlandırma çalışmalarında kullanılacak ağaç türlerinin seçiminde bir referans olarak kullanılabilecektir.

Anahtar Kelimeler: Kastamonu, Yağış, Su verimi ve Kalitesi, İntersepsiyon, Orman Ekosistemi.