Tarihi Duvar Resimlerinin Deneysel Uygulamalarının Yapılması, Koruma Yöntemlerinin Araştırılması Ve Sergilenmesi

Abstract

Taş, tuğla, ahşap, kaya gibi malzemeler üzerine boya kullanılarak yapılan resimler duvar resmi olarak adlandırılmaktadır. Genellikle destek elemanı olarak duvar üzerine alçı, kireç ve kil gibi malzemeler ile düzgün bir yüzey oluşturularak; kuru teknikte pigment ve/veya boyar maddeler bir bağlayıcı yardımı ile yüzeye uygulanır; yaş teknikte ise kirecin kalkerleşmesi aşamasında pigment/boyar maddeler yüzeye emdirilerek uygulanır. Tarihi duvar resimlerinin koruma ve onarım çalışmalarında malzemenin ve yapım tekniklerinin bilinmesi, zaman içerisindeki değişimlerin belirlenmesinde ve doğru tedavi yöntemlerinin uygulanmasında uluslararası tüzükler çerçevesinde bir gerekliliktir. Duvar resimlerinde kullanılan malzemelerin özelliklerinin bilinmesi koruma çalışmalarının daha sağlıklı yürütülmesini sağlayacaktır. Türkiye’de Koruma Kurulları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü gibi kurumlar tarafından zorunlu hale getirilen “malzeme analizleri” koruma alanının niteliğini arttırmıştır. Ancak duvar resimlerinde kullanılan pigment/bağlayıcı gibi malzemelerin analizlerinde zorluklar ile karşılaşılmaktadır. Asgari düzeyde harç-sıva analizlerinin, yapının önemine göre bazen pigment karakterizasyonu yapılmaktadır. Boyanın sabitlenmesini sağlayan bağlayıcı maddelerin tayinleri pahalı ve birden fazla işlemden oluşması sebebi ile genellikle tercih edilmemektedir. Bu tür analizler genellikle önemli tarihi yapılar için bilimsel çalışma ve projeler kapsamında desteklenmektedir. Türkiye’de tarihi duvar resimlerinde kullanılan boya malzemesi ile ilgili yeterli araştırmaların bulunmaması, boyaların zamana karşı direncinin ve korunma durumlarının araştırılmaması ve bağlayıcı analizlerinin resmi ve özel kurum/kuruluşlar tarafından tercih edilmemesi projenin problemlerini oluşturmaktadır. Projede; tarihi duvar resimlerinin eski tariflere uygun olarak deneysel uygulamalarının yapılması, boya malzemesinin zamana karşı direncinin, korunma durumlarının ve FT-IR spektroskopi ile analiz yöntemlerinin araştırılması ve çalışmaların kamuya açık bir alanda sergilenmesi amaçlanmaktadır. Türkiye’de tarihi resimlerdeki bağlayıcı analizlerinin azlığı ve Kastamonu Üniversitesi Merkez Laboratuvarı imkanları kullanılarak yapılabilirliği; deneysel uygulamalar üzerinde farklı tür malzemelerin değişimlerinin gözlemlenmesi, korunma durumlarının ve FT-IR spektroskopi ile malzeme analizlerinin araştırılması Türkiye’de ilk olması açısından projenin özgün değerini oluşturmaktadır. Tarama ve deneme modelleri kullanılarak çalışma sürdürülecektir. Betimsel araştırma yapılarak tarihi duvar resimlerinde kullanılan malzemeler belirlenmiştir. Yapılacak uygulamalarda kullanılan farklı malzemelerdeki değişimler ve korunma durumları belirli bir zaman içerisinde çıplak göz ile gözlemlenecektir. Bu süreçte laboratuvar analizleri yapılarak karakterizasyonları ve karşılaştırmaları yapılacaktır. Çalışma ekibinde duvar resmi korumacı proje yöneticisi çalışmanın betimsel yönünü geliştirerek, deneysel uygulamaları, nitel gözlemleri yapacaktır. Araştırmacılar ise laboratuvar analizlerini takip ederek sonuçların yorumlanmasını sağlayacaklardır. Çalışma 24 aylık zaman dilimini kapsamaktadır. Bunun ilk 4 ayı temel ve sarf malzemelerin temini, 3-8 ayları duvar resmi uygulamalarının yapılması, 7-12 ayları laboratuvar analizlerinin yapılması, 10-21 ayları duvar resimlerindeki malzemenin değişimlerinin gözlemlenmesi, 19-24 ayları laboratuvar analizlerinin yorumlanması ve 20-24 ayları sergi hazırlığı ve sergileme olarak planlanmaktadır.