Bazı Yenilebilir Peyzaj Bitkilerinde Trafik Yoğunluğuna Bağlı Ağır Metal Birikiminin Belirlenmesi

Abstract

Dünyanın artan nüfus miktarına bağlı olarak gıda ihtiyacı da artmakta, gıda ihtiyacının giderilebilmesi için ise sürekli yeni teknolojiler ve yöntemler geliştirilmeye çalışılmaktadır. Son dönemde bu yöntemlere bir yenisi eklenmiş, gıda olarak tüketilen bazı bitkilerin peyzaj çalışmalarında kullanılması ve böylece hem peyzaj çalışmalarının yapılması hem de bu alanlarda yetişen bitkilerin gıda amaçlı olarak kullanılması gündeme gelmiştir. Bu amaçla kullanılan bitkiler “yenilebilir peyzaj” adı ile anılmaya başlamıştır.

Ancak, bu uygulamada büyük bir risk oluşturan önemli bir husus bulunmaktadır. Bu bitkilerin yetiştirildiği alanlar nüfusun ve insan aktivitelerinin fazla olduğu alanlardır. Bu alanlarda egzoz gazları, araba tekerleri, araçlar ve araç aşınmalarından kaynaklanan pek çok kirletici madde ortaya çıkmaktadır. Bunlar arasında özellikle ağır metaller büyük öneme sahiptir. Zira ağır metaller doğada bozulmaz ve yok olmazlar. Ayrıca biyobirikme eğilimindedir. Bu alanlarda yetişen bitkilerde ağır metal birikiminin yüksek düzeyde olmasının yanı sıra, bu bitkilerin gıda olarak tüketilmesi, bitki bünyesindeki ağır metallerin doğrudan insan bünyesine alınmasına sebep olmakta ve sağlık açısından büyük bir risk oluşturmaktadır. Ancak, bu konuda yapılmış bir çalışma bulunmadığından bu konudaki tehlikenin boyutu belirlenebilmiş değildir.

Bu çalışmada trafiğin yoğun olduğu alanlarda yetiştirilen ve yenilebilir peyzaj bitkisi olarak kullanılan bazı bitkilerde, ağır metal birikiminin düzeyinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında, ülkemizin pek çok yerinde yetiştirilen ve gıda olarak tüketilen bazı peyzaj bitkilerinde ağır metal birikiminin düzeyi belirlenmeye çalışılacaktır. Bu amaca yönelik olarak öncelikle 4 (dört) adet yenilebilir peyzaj bitkisi seçilecek ve bu bitkilerin trafiğin yoğun olduğu ve trafiğin hemen hemen hiç olmadığı alanlardaki bireyleri tespit edilecektir. Daha sonra bu bitkilerden örnekler toplanacaktır. Toplanacak örneklerde 5 adet ağır metal (Pb, Cu, Ni, Zn, Cd) miktarı belirlenecek ve ağır metal birikiminin trafiğe bağlı olarak nasıl değiştiği, hangi organellerde birikimin daha fazla olduğu, ağır metal birikiminin tür bazında nasıl değiştiği ve sağlık açısından tüketilmesi en riskli bitkilerin hangileri olduğu tespit edilmeye çalışılacaktır.