Bazı Ağaç Türü Fidanlarının Taşkınlara Dayanıklılıklarının Taşkın Süresine Bağlı Değişimlerinin Tespiti

Abstract

Taşkın yataklarının sel ve taşkın riskine karşı etkin bir şekilde planlanmasında, taşkınlara daha dayanıklı ağaç türlerinin seçilmesi oldukça önem taşımaktadır. Bunun için ise, faklı ağaç türlerinin taşkınlara olan reaksiyonlarının iyi anlaşılması gerekmektedir. Bu husus özellikle ülkemiz gibi sel/taşkın olaylarının sıklıkla meydana geldiği ülkeler için hayati önem taşımaktadır. Taşkın adaptasyonlarının çoğu morfolojik adaptasyonlardır. Kök, gövde ve yapraklarda meydana gelen değişimler bu suretle oldukça önemlidir. Taşkınlara maruz kalmak, bitkilerde bazı morfolojik zararlara da yol açacağından diğer stres faktörlerine karşı da savunmasız bir duruma gelebilirler. Taşkın yataklarında yetişen, sel ve taşkınlarda önemli rol oynayan ağaçların taşkınlar sırasında ve sonrasında ne şekilde ve hangi şiddette etkilendiği genellikle göz ardı edilmiş ve yeteri kadar araştırılmamıştır (Mountford ve Chapman, 1993). Taşkın yataklarındaki yetişen ağaç türlerinin taşkınlara maruz kaldıktan sonra büyüme ve hayatta kalma oranları konusunda mevcut literatürde çok az bilgiye rastlanılmıştır. Ayrıca, taşkın yataklarında bulunan türlerin taşkına maruz kalma durumlarının bu bireylerin morfolojik ve anatomik özelliklerine ne şekilde etki ettiği konusunda yapılan çalışmalar da oldukça sınırlıdır. Ülkemizde yerleşim alanlarının özellikle Karadeniz bölgesinde taşkın yatakları üzerinde kurulu olmasına karşın, bu bölgelerde gerek taşkın tehlikesini azaltma amaçlı ağaçlandırmaların yapılması, gerekse mevcut ağaç toplumlarının tür kompozisyonlarının planlanması göz ardı edilmektedir. Buna karşın, ülkemizde taşkın yataklarında yayılış gösteren ağaç türleri arasında hangi ağaç türlerinin taşkın yataklarındaki taşkınlara karşı daha iyi adapte olduğu konusunda çalışmalar mevcut değildir. Oysaki, taşkın yataklarındaki tür kompozisyonlarının iyi bir şekilde planlanması ancak taşkın yataklarında yayılış yapan türlerin taşkın süresi ve taşkın tekerrürüne olan tepkilerinin iyi bir biçimde anlaşılmasıyla yapılabilir. Bu projenin başlıca amacı sel taşkın yataklarında yayılış gösteren bazı ağaç türlerinin fidanlarının taşkın süresine bağlı olarak hayatta kalma, büyüme ve gelişmeleri yanında anatomik ve morfolojik özelliklerindeki değişimi gözlemlemektir. İlgili ağaç türlerinin taşkınlara olan reaksiyonlarının belirlenmesi, taşkın yataklarının hidrolojisinde gelecekte meydana gelebilecek değişimlerin tür kompozisyonlarını ne şekilde etkileyeceğinin anlaşılması ve tahmini için de oldukça önemlidir. Taşkın riski taşıyan havzalarda taşkın riskini azaltıcı ağaçlandırma çalışmalarının yapılmasında ağaç türü seçiminin daha doğru biçimde yapılmasında yardımcı olacaktır. Çalışmada elde edilecek bulgular, taşkın riski bulunan sahalardaki mevcut ağaç türü kombinasyonunun yeniden değerlendirilmesine, ve planlanmasına da yardımcı olacaktır.