Batı Karadeniz Bölgesi Arıcılık İşletmelerinin Ekonomik Analizi Ve Sektöre İlişkin Sorunların Tespiti

Abstract

Türkiye’nin doğal koşulları, coğrafi konumu, uygun iklim şartları ve zengin bitki örtüsü her türlü arıcılık faaliyetine elverişlidir. Anadolu’nun kendine özgü topografik yapısı, çiçeklenmenin farklı bölgelerde yılın hemen her mevsiminde gerçekleşmesi, Türkiye’yi arıcılık için uygun bir ekolojiye sahip kılmaktadır. Arıcılık, bitkisel rezervleri, arıları ve emeği bir araya getirerek, bal, propolis, polen, balmumu, arı sütü ve arı zehiri gibi ürünlerin yanı sıra ana arı, oğul arı gibi canlı materyal üretme faaliyeti olan bir hayvancılık faaliyetidir. Arıcılık, birçok işletme için birincil gelir kaynağı olan bir hayvancılık faaliyeti olduğu gibi diğer tarımsal uğraşıların yanı sıra ek gelir kaynağı olarak da yapılmaktadır. Sermaye ihtiyacının az olması ile birlikte arazi, tesis, alet-ekipman ve fazla işgücü gerektirmemesi arıcılığın avantajları arasında sayılmaktadır. Ayrıca arı yetiştiriciliğinde sermaye başta olmak üzere gerekli bütün alet-ekipman ve canlı materyalin Türkiye içerisinden sağlanması da diğer bir avantajdır. Türkiye arıcılık sektörünün verim düşüklüğü, üreticiler açısından ürün pazarlama sorunu, arı hastalıkları, nitelikli ürün elde edememe ve ihracat kapasitesini geliştirmede yaşanan problemler gibi birçok sektörel sorunu da bulunmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2021 yılı "Hayvancılık İstatistikleri" rakamlarına göre Batı Karadeniz Bölgesi’nde arıcılık yapan işletme sayısı 7.278 adet, toplam kovan sayısı 303.161 adet olup gerçekleştirilen toplam bal üretimi 2.175 tondur. Veri temini çalışması yapılması planlanan Batı Karadeniz Bölgesindeki arıcılık işletmeleri Türkiye’deki toplam işletmelerin %8,1’ni, kovan varlığının ise %3,5’ini bünyesinde bulundurmakta, bal üretiminin ise %2,3’ü bölge illerinde gerçekleştirilmektedir. Arıcılık sektöründe "arılı kovan desteği" kaleminden faydalanmak isteyen üreticiler, Arıcılık Kayıt Sistemine (AKS) kayıtlı olmaları gerekmektedir. Gerek bu nedenle gerekse de üretim kayıtlarına sağlıklı bir biçimde ulaşma ve güvenilir veri temini açısından örnekleme 2021 yılı Arıcılık Kayıt Sistemine (AKS) kayıtlı işletmeler dahil edilmiştir. Örneklemin tespitinde %10 hata payı ve %95 güvenilirlik sınırları içerisinde “basit tesadüfi örnekleme” yöntemi kullanılarak, Batı Karadeniz bölgesinin tamamı için tek bir örnek hacmi belirlenmiştir. Belirlenen örneklem hacmi illerin tabaka ağırlığına göre dağıtılmıştır. Örneklem büyüklüğü toplam 98 işletme olarak hesaplanmıştır. Arıcılık işletmelerinde sırasıyla bölge ve iller itibariyle birim üretim maliyetleri ile birim bal satış fiyatları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olup olmadığının test edilmesinde tek yönlü varyans analizi (ANOVA) gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Arıcılık işletmelerinde bal üretiminde girdi-çıktı ilişkilerinin değerlendirilebilmesi amacıyla 2020 ve 2021 yılı üretim dönemine ait veriler kullanılarak, veri karakterine uygun olarak belirlenecek olan bağılı değişken ve bağımsız değişkenler için çoklu regresyon analizi gerçekleştirilecektir. Bu projede belirlenen örneklem dahilinde en az 98 arıcılık işletmesi ile işletmeler yerinde ziyaret edilerek veri temin formu ile veri temin çalışması vasıtasıyla arıcılık işletmelerinin ekonomik ve teknik analizinin yapılması, arıcılık sektöründe güncel durum ve mevcut sorunların saptanması amaçlanmaktadır. Elde edilecek bulgular ile arıcılık sektörüne yönelik desteklemelerin işletmelere etkisinin belirlenmesi ve gelecekte arıcılık sektörüne yönelik uygulanacak politikalara yol gösterici bir çalışma olması hedeflenmektedir.