Arş. Gör. Kadriye Elif İmre, Arş. Gör. Funda Işık, Arş. Gör. Sümeyye Begüm AtalanİÇLİ, Nesrin2024-01-282024-01-28https://hdl.handle.net/20.500.12597/18896Son yıllarda iklim krizi olarak adlandırılan çağımızın en önemli sorunu olan küresel ısınma ve buna bağlı iklim değişiklikleri ile nüfus artışı nedeniyle gıda güvencesinin sağlanması zorlaşmaktadır. Artan nüfusun beslenme ihtiyaçlarını karşılayan sürdürülebilir besinlerin seçimi gıda güvencesi için önemlidir. Tahıllar, tüm dünyada diyetlerde yaygın olarak tüketilen, önemli bir bitkisel protein, yağ asidi, vitaminler, mineraller, diyet posası, antiinflamatuvar ve antioksidan bileşenleriyle beslenmenin önemli bir parçasıdır. Antik tahıllar geçmişte insanlar tarafından tüketilen, ancak günümüzde daha verimli buğday, mısır, pirinç, darı gibi tahılların tercih edilmesi ile unutulmaya yüz tutmuş besinlerdir. Son yıllarda sağlıklı beslenme modellerinin yaygınlaşması ile yeniden piyasaya çıkan ve zengin besin ögesi içerikleriyle tercih edilebilirlikleri artan antik tahıllardan en bilinenleri psödotahıllardır. Psödotahıllar arasında yer alan amarant, kinoa ve karabuğday gibi popüler antik tahıllar, gıda güvencesinin sağlaması için bir iyi seçenektir ve besin değerleri ile enerji verimlilikleri nedeniyle tahıllar arasında üstünlük kazanmıştır. Psödotahıllar, potansiyel yararlı etkileri olan flavonoidler, fenolik asitler, yağ asitleri, vitamin ve mineral gibi biyoaktif içerikleri ve insan sağlığını koruyucu ve geliştirici rolleri nedeniyle “fonksiyonel gıdala r” olarak kabul edilebilir. Antik tahıl türlerinden bir diğeri olan Anadolu Tahılları arasında ise günümüz buğdaylarının atası olarak kabul edilen siyez, spelt ve emmer buğdayı bulunmaktadır. Antik tahıllar diğer tahıllara göre daha az bilinmektedir ve üretim miktarları düşüktür, ancak besin ögesi açısından zengin türler olarak yaygın tahıllara göre daha iyi mikro besin ögesi ve fitokimyasal kaynaklarıdır. Antik Anadolu tahılları, zengin besin değerleri ile diğer tahıllara üstünlük sağlayarak fonksiyonel gıda özelliği kazanır. Küresel anlamda gıda güvencesizliğiyle mücadelede popüler antik tahılların yanı sıra antik Anadolu tahıllarının da besin ögesi kompozisyonlarının belirlenmesi önemlidir. Bu nedenle bu proje çalışmasının amacı, popüler antik tahıllardan karabuğday, amarant ve kinoa ile antik Anadolu tahıllarından siyez, emmer ve spelt buğdaylarının yağ asidi ve mineral kompozisyonlarını karşılaştırarak belirlemektir. Mevcut konu literatürde daha önce incelenmemiştir, bu bakımdan çalışma özgün bir değer taşımaktadır. Numunelerden Antik Anadolu tahılları üreticiden doğrudan ve paketli ürün şeklinde; psödotahıllar ise organik ve organik olmayan paketli ürünler şeklinde temin edilecektir. Numunelerin analizi Kastamonu Üniversitesi Merkezi Araştırma Laboratuvarı ve Kastamonu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Besin Kimyası ve Analizleri laboratuvarında yapılacaktır. Yapılan analizler sonucunda söz konusu antik tahılların yağ asidi ve mineral kompozisyonlarının karşılaştırılması yapılacak, insan sağlığı üzerindeki potansiyel etkileri tartışılacak ve günümüzdeki kullanım alanlarına dikkat çekilecektir.