Arş. Gör. EMRE İNAK, Arş. Gör. ESENGÜL ÖZDEMİR, Dr. Öğr. Üyesi HAKKI ÇILGINOĞLUCILBIRCIOĞLU, Cihan2024-01-282024-01-28https://hdl.handle.net/20.500.12597/18666Astigmat akarlar, kültür bitkileri, lif ve süs bitkileri gibi birçok bitki türünün de önemli zararlıları arasında sayılmaktadır. Astigmata takımına mensup fitofag akarlar, tarım ve orman alanlarında çok büyük verim kayıplarına yol açan, ekonomik zararlılardır. Bu akarlar, belirli mücadele stratejileri uygulamanın zorunluluk olduğu bir zararlı grubunu oluşturmaktadır. Faydalı akarlar ise, birçok fitofag akar ve arthropodun kontrolünde avcı rolü üstlenmektedir. Ülkemizde birçok avcı akar ruhsatlı olmasına rağmen, yerli üretimleri bulunmamakta ve bu sebeple fitofag akarlarla biyolojik mücadele istenilen düzeye ulaşılamamaktadır. Biyolojik mücadele yapılan alanlarda en önemli sorunlardan bir tanesi, mücadelenin devamlılığını takip etmektedir, ancak fitofag akarların teşhisinde yaşanan problem nedeniyle çoğu zaman bu takip gerçekleştirilememektedir. Gerek fitofag akarlarla mücadelede, gerekse faydalı akarların korunması ve etkinliğinin arttırılması konusunda yatan temel sorun ise bu akarların teşhisidir. Küçük boyutları ve uzman akarolog sayısının çok düşük olması ülkemizde de dünya genelinde olduğu gibi akarların teşhisini kısıtlamaktadır. Bu durum, sahada mevcut faydalı akarların tanımlanmasının ve dolayısıyla uygun zararlıya karşı kullanımında sorunlara neden olmaktadır. Ayrıca, yine tanılama zorluğu dolayısıyla fitofag akarların mücadelesinde bütün türlere karşı aynı mücadele yönteminin uygulanması söz konusu olmaktadır. Birbirinden farklı mücadele stratejilerine sahip olması gereken bu türlerde uygulanan aynı mücadele stratejisi, hem gereksiz ilaç kullanımı nedeniyle maliyete yol açmakta, hem de çevreye ve hedef dışı organizmalara fazladan zarar verilmesine neden olmaktadır. Dolayısıyla bu akarların doğru teşhis edilmesi mücadeleye başlama ve doğru mücadele yönteminin seçiminde çok önemlidir. Bu sebeple fitofag akarların büyük bir bölümünü içinde barındıran Astigmata takımına bağlı önemli zararlı akarların DNA barkodlarının oluşturulması ülkemiz için çok önemlidir. Çalışma sonucunda ülkemizde ilk defa Astigmat akarlara ait DNA barkod kütüphanesi oluşturulacak ve bundan sonra birçok araştırıcı morfolojik yöntemlere bağlı kalmadan bu akarları teşhis edebilecek ve olası tarımsal sorunların önüne geçilecektir. İşte buradan hareketle bu projede 2020-2021 yılları arasında bir yıl süre ile Kastamonu ve Ankara illerindeki tarımsal alanlardan düzenli olarak örneklemeler yapılacaktır. Toplanan örneklerden elde edilen Astigmat akar türlerinin COI ve ITS2 bölgelerini kullanarak DNA barkodlaması yapılacaktır. Böylece belirlenen bölgelerdeki en önemli tarımsal ürünlerde önemli zararlar ve ekonomik kayıplara neden olan başta Acaridae familyası üyesi türler olmak üzere Astigmat akar türlerine ait ülkemiz DNA barkod kütüphanesi oluşturulacaktır. Ayrıca, COI barkodlaması yapılan akar türleri bu alanda uluslararası tek platform olan BOLD (Barcoding of life) sistemine kayıt edilecektir. Bununla birlikte Kastamonu ve Ankara illerinde tarımsal alanlarda bulunan zararı önemli fitofag akar türleri tespit edilecektir. Böylece bu çalışma ile hem ülkemizde bu zararlı akar grubu ile mücadelede temel veriler oluşturularak türe özel doğru ve etkin mücadele sistemi kurulmasına destek verilecek hemde gelecekte söz konusu zararlılarla çalışacak bilim insanlarına teşhis konusunda temel veriler sağlanacaktır.